
dinsdag 31 maart 2009
besluiteloosheid

maandag 30 maart 2009
gekte
Het centrale plein van Skopje. Hoewel het er op het plaatje volkomen verlaten uitziet, is het vaak een levendige plek. Er staan terrassen langs de randen, er worden boeken en ijsjes verkocht en 's avonds flaneert heel Skopje erover in een niet aflatende korso.Dat plein is inzet van twee heftige disputen. Allereerst willen de Macedonische orthodox kerk en de regering er op kosten van de toch al armlastige staat een joekel van een kerk bouwen. Niet alle inwoners van Skopje zijn het daarmee eens en zaterdag protesteerden een paar honderd mensen tegen het voornemen. Het duurde maar kort. De demonstranten, kinderen incluis, werden in elkaar getimmerd door mensen die VMRO scandeerden. Die VMRO is de partij van premier Gruevski, die zich steeds roomser dan de paus (beter: orthodoxer dan de patriarch) begint te gedragen en met steeds minder reserve zijn orthodox-Macedonische, sterk nationalistisch getinte wil doordrijft. Het hele land staat al vol met kruisen, de kerken schieten als paddestoelen uit de grond, maar nog is het niet genoeg. Journaliste Ana Petruševa schreef er een woedende column over.

Dan is er natuurlijk ook nog de kwestie Alexander de Grote, die in het Macedonisch Aleksandar Makedon heet (Alexander de Macedoniër). De Macedoniërs beschouwen hem zonder veel historisch bewijs als verre voorvader van wie ze met z'n allen afstammen en zien dat als bewijs dat ze wel degelijk een volk zijn en daarmee recht hebben op een eigen land dat Macedonië moet heten. Bulgaren, maar met name Grieken denken daar heel anders over. Griekenland blokkeert iedere toenadering van Macedonië tot Navo en EU zolang ze in Skopje (zo noemen de Grieken Macedonië) aan die naam blijven vasthouden. Macedonië is Grieks, vinden ze aan de andere kant van de zuidgrens.
En niet alleen Macedonië is Grieks, Alexander de Grote was dat ook, zeggen de Grieken. Die vonden het al niet leuk dat het vliegveld van Skopje naar de grote veroveraar uit de derde eeuw voor Christus (ja, geschillen gaan lang terug op de Balkan) is genoemd, ontstemd raakten ze toen ook de belangrijkste verkeersader door de hoofdstad diens naam kreeg. De woede ontstak helemaal toen de Macedonische regering aankondigde een achttien meter hoog standbeeld van de omstreden held op hetzelfde centrale plein van hierboven te gaan neerzetten.
Die regering heeft zelfs onze lieve heer in het conflict betrokken. In een peperdure, negen minuten durende tv-spot leggen de Macedoniërs hem het volgende voor: "Onze buren hebben duizenden boeken over de wereld verspreid, die eens valse geschiedenis bevatten en een verkeerd beeld van Macedonië schetsen (...) Alleen u kent onze pijn." Antwoordt de almachtige: "Uit jullie, Macedoniërs, afstammelingen van Makedon, heb ik het blanke ras doen ontspringen. Alles wat zich uitstrekt tot de zeeën van Japan is ontsprongen uit jullie genen." En als je God aan je zijde hebt, dan moet je wel gelijk hebben.
verontrustend

De 'Voor een Europees Montenegro'-coalitie van rechterszoon Milo Đukanović heeft de parlementsverkiezingen van gisteren gewonnen. Dat verbaast niemand. Milo is al jaren onaantastbaar. De pro-Europa Montenegrijnen hebben echter niet alleen gewoon gewonnen, ze hebben zelfs de absolute meerderheid in het parlement gehaald. Volgens de laatste voorspellingen bezetten Milo's vrienden straks tussen de 47 en 49 van de 81 zetels. En zelfs dat is nog niet alles. Đukanović' partijgenoot Filip Vujanović is ook nog eens president.
Ik gun ieder land de leider die het verkiest. Daar ga ik geen commentaar op leveren. Waarom dan toch dat woord verontrustend? Ten eerste omdat het slecht is voor een democratie als de oppositie volledig buitenspel staat. En dat geldt zowel voor Montenegro als Macedonië. Đukanović, noch Gruevski trekt zich iets aan van politieke minderheidsstandpunten en dat leidt ongetwijfeld tot wrevel en onrust. Bovendien hebben beide heren zich ontwikkeld tot minipotentaatjes (ze leiden nu eenmaal mini-landjes), die slechts geïnteresseerd zijn in macht voor zichzelf en hun vrienden. En die macht strekt in deze regionen veel verder dan het landsbestuur. Leiders benoemen hier per definitie politieke vrienden op alle belangrijke of minder belangrijke posten, of het nu gaat om de baas van de spoorwegen, de president van de nationale bank, de directeur van de posterijen of de bevelhebber van het leger. Letterlijk álle macht komt dus in handen van één enkele clan te liggen (waar dat in Macedonië toe leidt, zal ik elders uitleggen) en alle macht in één hand leidt steevast tot corruptie en minder prettige vormen van misbruik van die macht.overstroming
Op zondagen komt de vuilnisophaal niet, dan overstromen de containers en dan ziet het er bij mij tegenover zo uit.. Als het zoals gisteren ook nog eens behoorlijk waait, dan ligt de hele straat vol rotzooi. Niet prettig. Nu gaat het nog, het is een milde 22 graden, maar je kunt je voorstellen hoe het 's zomers ruikt als het 35 of meer is.
levensgevaarlijk 2

Ik schreef vorige week over mevrouw Lukić, echtgenote van rechter Veljko Lukić uit Knjaževac, die dodelijk werd getroffen door een bom die voor haar man bedoeld was. Er is een verdachte gearresteerd. Volgens de politie had rechter Lukić hem een boete opgelegd van duizend dinar (nog geen elf euro).
Wat moet ik er nog meer over zeggen...
zondag 29 maart 2009
nieuw
Morgen (maandag) wordt er een nieuw blog geboren. Tijn Sadée, ex-Balkancorrespondent van NRC Handelsblad die nu voor de Wereldomroep in Brussel werkt, heeft beloofd niet alleen maar over saaie Brusselse onderwerpen te bloggen. Sterker nog, hij wil dat vanuit heel Europa doen en er zullen zeker ook Balkanonderwerpen ter sprake komen, zij het met een Brusselse invalshoek. Laten we hem eens kritisch gaan volgen. Tekst-audioblogs stelt hij in het vooruitzicht. Tijn schrijft mooi, maakt prachtige radio, houdt van bier en heeft heimwee naar hier, dus dat moet goed komen. Hier vind je hem.burenruzie
De Roemeense president Basescu moet er gisterenavond ongelooflijk de smoor in hebben gehad. Zat-ie gisterenavond in Constanca naast z'n Servische collega Boris Tadić te hopen dat zijn nationale voetbalploeg eindelijk eens een paar punten zou pakken, gingen de Roemeense voetballers met 3-2 het schip in tegen de buren. Gevolg is dat Servië fier bovenaan staat in groep 7 van het kwalificatietoernooi voor het WK, volgend jaar in Zuid-Afrika; twaalf punten uit vijf wedstrijden. Een ongekende luxe. Roemenië deelt de vierde plaats met Oostenrijk: vier punten uit vier wedstrijden. Vergeet het maar, Cornelis.jacht
We waren vandaag weer eens op jacht naar een huisje of een vikendica buiten de stad. Dit keer belandden we in het dorpje Čortanovci, net buiten het nationale park Fruška Gora en dichtbij Novi Sad. Aan de Donau, zoals je ziet. Hoewel het weer niet best was en het weggetje erheen nogal blubberig,
zag het er daar goed uit. Weer een mogelijke locatie. Anders dan ik in Belgrado denk, is de lente wel degelijk begonnen, zij het heel voorzichtig. De ljubičice zijn ontloken. Ze ruiken echt naar lente.
En heel schuchter beginnen de eerste blaadjes aan de bomen te verschijnen.
Mogelijk dus een plekje aan of vlakbij het water. Zou wel prettig zijn.VOERTUIGENSERIE
zaterdag 28 maart 2009
melancholie
Hier mag ik ook graag naar luisteren. Ja, het ziet er ontzettend lullig uit, zelden zo'n debiele clip gezien, maar die muziek... Die Rick van der Linden speelde toetsen als niemand anders. Kijk even door dat gekke haar en die rare kleren heen en misschien begrijp je dan wat ik bedoel.
Een paar jaar eerder, toen ik als piepjonge broekeman voor de eerste keer naar de Rijksscholengemeenschap te Gorinchem ging, bestond die school precies honderd jaar. Ik herinner me er bijna niks van, maar één onderdeel van het feestprogramma zal ik nooit vergeten: een optreden van Focus, toen wereldberoemd en niet alleen in Nederland. Jan Akkerman slaat in de clip de plank een paar keer behoorlijk mis, maar hij was mijn held en is dat heel lang gebleven.
Later, ik was inmiddels een paar keer in Latijns Amerika (plaatje hieronder gemaakt bij de barbier van Quito, snor weg) geweest, kwam mijn hart hier te liggen. Prachtig, wat een explosie, wat een emotie, wat een muziek...
En dan word je correspondent, beland je in 1999 als correspondent met satelliettelefoon en laptop in Kosovo en dan ga je van dit soort muziek houden. Om te janken zo mooi.
En voor je het weet, woon je in de Orce Nikolovstraat in Skopje. En in Skopje maken ze deze muziek.
Of ik wel eens heimwee heb, vragen mensen me vaak. En dan zeg ik: ja, ik heb wel eens heimwee. Soms mis ik mijn ouders, mijn broer en zus.
Soms mis ik mijn vrienden:
En soms mis ik zelfs de Nederlandse muziek. Ook Rusland mis ik wel eens. Niet dat ik het er zo fantastisch naar m'n zin heb gehad, maar wel omdat ze er zo prachtig kunnen zingen.Een muzikale reis met een vleugje melancholie dus. Ik pink wel eens een traantje weg, maar dan luister ik hiernaar en dan realiseer ik wat een geluksvogel ik ben dat ik in zo'n idiote, controversiële, boeiende, explosieve, warme omgeving mag wonen en werken.
zingen
Het lijkt wel of ik elke dag loop te feesten. Dat is niet zo, hoewel het gisteren wel weer zo was. Ik wil jullie niet vervelen met ál mijn partijtjes, maar dat van gisterenavond/nacht was zo typisch Servisch, dat ik er toch iets over wil schrijven. De gastheer was in korte tijd gescheiden van zijn vrouw én ontslagen door zijn werkgever. Wat doe je dan? Dan geef je een feest. En wat doe je op dat feest? Gewoon, eten en drinken, ouwehoeren en... zingen. In Nederland wordt zelden gezongen op feestjes. In Servië bijna altijd, zeker als het laat wordt. Niet altijd even zuiver, niet altijd even muzikaal, maar gezongen zal er worden.
tsjtjtsjtj
Ik ben zwaar gemarteld gisterenavond. Nee, geen waterboarding of stroomtstoten door de edele delen, maar taalkundig. Juf Mira vond het tijd voor de toekomende tijd in het Servisch. Als zodanig is die niet zo moeilijk. Je voegt een vervoeging van het werkwoord hteti (zullen) toe aan hetgeen je in de toekomst van plan bent en klaar is kees. Voorbeeld: ik zal werken - ja (=ik) ću (=zal) raditi (=werken). 'Ja ću da radim' en 'radiću' mogen ook.De marteling zat hem in de uitspraak. De Servische ć spreek je min of meer uit als tsj als in tsjilpen. Dat gaat nog. Maar als die ć vooraf wordt gegaan of wordt gevolgd door bijvoorbeeld een č (tsj als in Deutschland), een š (sj als in shawl) of een ž (zj als in de Franse naam Jean) dan heb je de poppen aan het dansen. Probeer maar eens: Otići češ (otitsji tsjesj) - jij zult vertrekken of izaći čemo (izatsji tsjemo) - wij zullen naar buiten gaan. Die ć en č klinken in Nederlandse oren ongeveer hetzelfde, maar daar denken ze hier echt heel anders over. De moeilijkste vond ik: Završiću sve... (zavrsjitsju sve...) - ik zal alles klaar hebben...
Zo, hebben jullie wat om oefenen in het weekend. Moet ik ook.
vrijdag 27 maart 2009
crisis
Het is een gevaarlijke eigenschap hier op de Balkan: de ogen sluiten voor dingen die mis gaan. Je ziet het eigenlijk overal: we ontkennen dat de globale economische crisis ons land zal raken (zeker als er verkiezingen aan zitten te komen) en als het uiteindelijk niet meer te ontkennen is, weten we van gekkigheid niet wat we moeten doen.Een goed voorbeeld is Macedonië. Er doet een grap de ronde: niks functioneert in Macedonië, dus ook een economische crisis niet. Het land is klein en geen integraal onderdeel van de internationale financiële systemen, luidde de redenering. Ergo, Macedonië zal niet of nauwelijks worden getroffen door de crisis. Vice-premier Zoran Stavreski gaat nog steeds uit van een economische groei van 3 procent over 2009 (na jaren van 5-8 procent, dat geeft al aan dat er iets is veranderd). Mis, fout, buiten de waard gerekend. Geen land is immuun. Volgens Wereldbank en IMF mag Macedonië dit jaar blij zijn met een procentje groei, als dat al wordt gehaald.
Vorige maand realiseerde premier Gruevksi zich dat er iets gedaan moest worden. Hij kwam op de proppen met de “Macedonische new deal”: de komende zeven jaar zal de regering 8 miljard euro investeren in de openbare sector. Pardon? De totale begroting van Macedonië is 2,5 miljard per jaar... Tsja, verkiezingen hè. Het plan is een stille dood gestorven.
Die economische crisis is slecht nieuws voor het kleine landje. Ongeveer een derde van de beroepsbevolking is nu al werkloos. Dat zal er in de huidige omstandigheden niet beter op worden. In de staalindustrie zijn tweeduizend mensen op verlof gestuurd om ontslagen (voorlopig) te voorkomen. Zo de fabrieken nog draaien, dan doen ze dat op het absolute minimum. De lente is begonnen, traditioneel tijd voor de oogst van vroege tomaten en aardbeien, belangrijke exportproducten, maar niemand wil ze kopen. De textielindustrie ligt ook al bijna op haar gat.
Veel Macedoniërs hebben de hoop op betere tijden laten varen. Ze willen weg. Tienduizenden van hen hebben de Bulgaarse nationaliteit aangevraagd (zoals de Grieken Macedonië beschouwen als een stukje Griekenland, beschouwt Bulgarije het grootste deel van het buurland als Bulgarije), in de hoop zich vrij te kunnen bewegen in de Europese Unie. Op zoek naar werk dat daar ook net is.
donderdag 26 maart 2009
arrestatie

Paniek in de tent. Er zou in Kenia een verdachte zijn gearresteerd van het Joegoslavië Tribunaal. We weten niet wie het is, maar volgens de speciale aanklager voor de oorlogsmisdaden, Vladimir Vukčević, is het noch Ratko Mladić, noch Goran Hadžić en dat zijn de enige twee overgebleven voortvluchtigen. Zojuist in het B92-nieuws werd de arrestatie wel gemeld, maar pas als derde onderwerp, zonder namen. Toevalligerwijs is Serge Brammertz, de hoofdaanklager bij het Tribunaal vandaag aangekomen in Belgrado. Hij weet ongetwijfeld wat er aan de hand is, maar laat z'n gezicht natuurlijk niet zien.mus
Van 1 tot en met 12 juli wordt hier in Belgrado de Universiade gehouden, een soort van Olympische Spelen voor studenten. Natuurlijk is er nog niks klaar en zal alles op het allerlaatst afgemaakt moeten worden, maar daar wil ik het nu eens niet over hebben. Sportmanifestaties als deze hebben tegenwoordig een mascotte nodig. Hier hebben ze gekozen voor een mus, het vogeltje dat ook model staat voor Belgrado zelf. Het leek de organisatoren een goed idee om een volksstemming over de naam voor dat beestje te houden en nu zijn we in de fase waarin drie namen zijn geselecteerd. Ik lag me slap, want niet iedereen in de wereld heeft het talent om drie of meer medeklinkers als deze achter elkaar uit te spreken. O.k., de eerste gaat nog wel: Srba (redelijk vaak voorkomende naam in Servië), maar ik vrees dat de tweede: Dživdžan (spreek uit: Dzjievdzjan = mus) en de derde Cvrle (spreek uit: tsvrle = vogeltjesnaam, iets al Piet voor een kanarie of Lorre voor een papegaai) onder niet-Slaven tot een groot aantal verdraaide tongen zullen leiden.kop in het zand
Roemenië was wat aan de late kant met haar klop op de deur bij het Internationaal Monetair Fonds. Hoewel de aandelenkoersen al met 70 procent waren gekelderd als voorbode van een heuse economische crisis, bezwoer president Basescu in november vorig jaar nog dat “Amerika’s financiële crisis Roemenië niet zal bereiken”. Hij sprak de gedenkwaardige woorden dat de crisis was veroorzaakt door corruptie in de VS, en dat Roemenië er dus van gevrijwaard zou blijven (want, dames en heren, u denkt er misschien anders over, maar in Roemenië bestaat geen corruptie, voeg ik daar aan toe). Opgewekt kondigde meneer de president voor 2009 een economische groei van 5 tot 7 procent aan. Er zaten toen parlementsverkiezingen aan te komen. Vandaar.Maar ook in januari beweerde Basescu nog dat het allemaal wel meeviel met de gevolgen van de economische crisis en dat een geringe bijdrage van de Europese Unie het land er wel doorheen zou slepen. Dat was buiten de instortende export en uit-, danwel afstel van investeringen gerekend. Het IMF kwam met de onheilsvoorspelling dat de Roemeense economie dit jaar 4 procent gaat krimpen en dat er ook volgend jaar geen sprake zal zijn van groei.
Nu is er voor de komende twee jaar 20 miljard euro extra beschikbaar om die economie een injectie te geven: een lening van zo’n 13 miljard van het IMF en een miljardje links en rechts van Europese Unie, Wereldbank en nog zo wat instellingen. De Roemenen worden wel geacht hun begrotingstekort te beteugelen en dat gaat in dit deel van Europa heel wat minder zachtzinnig dan in Nederland, waar, voor zover ik begrijp, eigenlijk helemaal niks gebeurt. Er wordt stomweg gesneden in de salarissen van ambtenaren en andere in de openbare sector en in de pensioenen, die toch al niet veel voorstellen.
Kortom, zelfs voor Basescu zal het moeilijk zijn om mooi weer te blijven spelen. Hoewel, aan het eind van dit jaar worden er presidentsverkiezingen gehouden en dan weet je maar nooit...
woensdag 25 maart 2009
levensgevaarlijk
Je kunt er in de omgeving fijn picknicken en 's winters kun je er als het mee zit ook nog een stukje skiën. Maar rechter kun je maar beter niet zijn in Knjaževac, Oost-Servië. En vrouw van een rechter ook niet.Vanochtend om half zeven ontplofte er een bom in de Radičevića Straat. Mevrouw Lukić, echtgenote van rechter Veljko Lukić, overleefde de explosie niet. Een jaar en vier dagen geleden kwam rechter Dragiša Cvejić om het leven. Ook een bom, ook geplaatst bij de ingang van het gebouw waarin hij woonde. "Het ministerie van justitie verwacht dat de plegers van deze daad snel gepakt zullen worden," zei het ministerie van justitie toen. Is niet gebeurd. Zal met de plegers van deze aanslag ook wel niet gebeuren. Denk ik.
crisis
Even een adempauze, wat zal ik eens doen? Allerleerst genieten van het feit dat de zon schijnt, hoewel het buiten nog geen tien graden is. En dan?Laat me de komende dagen eens proberen een beeld te geven van wat de globale economische crisis hier in de regio zoal voor schade aanricht. Deel 1: Kroatië. De afgelopen dagen verschenen er alarmerende berichten over de angst dat de ambtenarensalarissen over april niet betaald kunnen worden als de regering niet razendsnel aan geld zou komen. De storm daarover is wat geluwd, maar dat betekent natuurlijk niet dat het land uit de zorgen is.
Vandaag kondigde premier Sanader aan dat er 5,4 miljard kuna (bijna een miljard euro) zal worden bezuinigd op de overheidsuitgaven. Dat is zo ongeveer 4,25 procent van de totale begroting. Kroatië kampt met een flinke tegenvaller aan de inkomstenkant, dus er moest wel iets gebeuren.
Sanader wil niet aankloppen bij het Internationaal Monetair Fonds, omdat je daar internationaal gezien een modderfiguur mee slaat. De boodschap van bedelarij bij het IMF is "dat we onze fiscale en monetaire politiek niet zelf kunnen runnen", zei de minister-president. Kroatië hoopt met de voorgestelde vertrouwen te wekken bij beleggers, zodat het de binnenkort uit te geven staatsleningen ook nog aan iemand kan slijten. Cash blijft nu eenmaal nodig.
De regeringsplannen zijn slecht nieuws voor de ambtenaren. Zij zien zich geconfronteerd met een salarisdaling van 6 procent en daar zijn ze niet blij mee. Wellicht komen er stakingen en dat is goed nieuws voor mij, want dan kan ik er misschien heen om verhalen te maken. De een z'n dood is de ander z'n brood.
druk met bommen
Het is laat (bijna half twee), net klaar met monteren. Het zal jullie niet zijn ontgaan: gisteren was het tien jaar geleden dat de Navo-operatie Allied Force begon; zevenenzeventig dagen van zware bombardementen op het toenmalige Joegoslavië van Slobodan Milošević, die het halve land in puin legden, vele honderden burgers het leven kostten, maar die de strijdkrachten van Milošević, hun materieel en hun wapens weinig schade berokkenden. Ook Milošević zelf kwam nagenoeg ongeschonden uit de strijd.
Verder was er in Belgrado een herdenkingsdienst in de Sveti Marko-kerk.
Alwaar hoger geplaatste geestelijken niet met een nat pak aan konden komen.
's Avonds was er een manifestatie op Trg Republike, die helaas ontaardde in een nationalistische bralpartij. Het stierf er van de onbetekenende Russen (als die Russen de Slavische broederschap nou zo serieus nemen, waarom sturen ze dan niet eens iemand met een klein beetje gewicht?), er waren ook sprekers uit de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk en zo nog wat landen (ook al van een bedenkelijk allooi) en er was een Griekse delegatie die het niet zo op de Navo heeft.
Ik zei het al: een nationalistische bralpartij, met de gebruikelijke Milošević-, Karadžić- en Mladić-nostalgie, waar overigens niet meer dan een handvol mensen op af was gekomen. "Ik voel me alsof er iemand op m'n hoofd zit te schijten," gaf een (niet nationalistische) Servische collega snedig als commentaar op hetgeen er een uur of drie lang vanaf het podium over ons heen werd gestort Een collega die, voor de goede orde, ook geen goed woord over had voor de Navo-bombardementen.
maandag 23 maart 2009
uitzending
Vanochtend is mijn Aleksinac-reportage uitgezonden in het Radio 1 Journaal. Voor degenen die het gemist hebben: morgen is het precies tien jaar geleden dat met de operatie Allied Force de Navo-bombardementen op Joegoslavië begonnen. Hier te beluisteren. Benieuwd wat jullie ervan vinden.En dit is de tv-reportage.
zondag 22 maart 2009
op bezoek
Een vaste gewoonte is het niet in Servië, maar sommige mensen stellen het op prijs als je bij hen thuis je schoenen uittrekt. Vaak staan er dan pantoffels klaar, zodat je geen gaten in je sokken hoeft te lopen. En soms zijn die pantoffels erg grappig. Groen en veel te klein.
Een enkeling kan zich misschien nog herinneren dat ik een maand of wat geleden iets heb geschreven over de bruiloft van Edo en Elvira. Elvira is inmiddels stralend zwanger.
En dan waren er ook nog twee gezichten van B92: Aleksandra (die kennen jullie) en Roksanda (die kennen jullie waarschijnlijk niet).
Ik vergis me, want er was nog een B92-gezicht, dat van Miloš, hier op de foto met zijn vrouw Nedeljka.
Zo, zijn jullie weer helemaal op de hoogte. Wat je op zo'n avond doet? Nou, pannekoeken eten, foto's van elkaar maken en dit:





