Paul Rosenmöller reisde voor de Ikon langs de grenzen van Europa. Een vaste bezoeker wees me op de uitzending van afgelopen zondag, die over de Balkan. Was het een goede uitzending? Nee, het was geen goede uitzending. Allereerst iets algemeens. De vraag waarom er in de jaren negentig zo bloedig is gevochten op de Balkan (de oorlog in Kroatië is overigens helemaal buiten beschouwing gelaten) is niet gesteld en daarom natuurlijk ook niet beantwoord. Nu weet ik wel dat die vraag niet volledig te beantwoorden is in de 34 minuten en 58 seconden die de uitzendig duurt, maar om hem dan maar helemaal links te laten liggen gaat wel erg ver.Of is het zo dat we met z'n allen als vanouds impliciet wel begrijpen wat het antwoord van de makers is op de vraag wie het geweld, het bloed, de tranen hebben veroorzaakt? Het lijkt er bij nadere beschouwing wel op. In Sarajevo hadden we twee moslims aan het woord. Twee moslims die die vreselijke omsingeling hebben meegemaakt. Mensen met een verhaal, zeker, maar er verscheen geen enkele Serviër voor de camera.
In Kosovo ontmoetten we een Servische winkelier in het enige functionerende multi-etnische dorp daar. Vriendelijke man, die goede vrienden is met de al even vriendelijke Albanese leider van het dorp. Mooi, maar zeker niet maatgevend. Verder krijgen de EU-baas van Kosovo, Pieter Feith, en de Albanese burgemeester van Zuid-Mitrovica, Bajram Rexhepi, alle ruimte om het noorden van Kosovo (inclusief Noord-Mitrovica) neer te zetten als een roversnest met criminele leiders. We zien een Albanees die zijn huis in Noord-Mitrovica wil herbouwen en we zien Milan Invanović, inderdaad een Serviër van het radicaal-nationalistische soort en bepaald geen onschuldig lammetje. Hoe komt het toch dat westerse media zelden of nooit gewone Serviërs weten te vinden, mensen met hun eigen zorgen, mensen die er trots op zijn Serviër te zijn, maar zonder de agressiviteit die wij ze zo graag toedichten.
Ik heb die vraag al vaker gesteld, maar een bevredigend antwoord heb ik er nog nooit op gekregen. Ze zijn er, heus, ik kom ze dagelijks tegen.
Posts
18 opmerkingen:
Dit zijn altijd hete hangijzers. De gemeenplaatsen zijn wel bekend in dit conflict, en je kunt "de Serviërs" niet de schuld geven. Hun leiders van toen wel, maar evengoed de andere leiders. Waar 2 of meer vechten.. Ik zal de uitzending eens bekijken, ik geef verder geen opinie tot ik het gezien heb.
David-Jan;je geeft de gedachten die ik had bij de uitzending perfect weer.Het is zo zwart-wit denken.Terwijl we op iedere reis,zowel in Bosnië,als dit jaar ook in Montenegro vooral aangesproken worden door mensen van Servische afkomst die ondanks het feit dat we uit Den Haag komen toch heel vriendelijk en geïnteresseerd zijn. Een beetje journalist moet die toch ook zo kunnen vinden.
Liesberth
Tsja ik vond het wel aardig, heb 't niet zo als erg eenzijdig ervaren, maar ik ben daar wat ongevoelig voor geworden. Het is wat de Nederlandse televisie je gemiddeld voorschotelt als het over de Balkan gaat. Het gesprekje met Feith over Mitrovica was wel weer erg interessant. Bij wat Feith de laatste tijd zoal orakelt kun je tussen de regels door lezen dat de Servische "anarchie" (ik zie bebaarde tsjetniks in het bos) geen lang leven meer is beschoren.
Tja, ik ben dit inmiddels wel gewend, dat eenzijdige denken in Nederland, ik probeer dat nog uit te leggen aan mijn doodnormale Servische vrienden , die geen chetniks zijn, maar inderdaad gewoon willen leven, willen reizen en ook trots zijn op dat ze Serviër zijn, netzoals wij trots zijn op het feit dat we Nederlander zijn (al ben ik dat niet meer zo).
Wat had je verwacht van een politicus (van een pacifistische partij) die de bombardementen op Servië steunde, die heeft toch niks te zoeken bij doodnormale Serviërs, hoe moet dat anders uitleggen ?
Het was weer een mooi staaltje eenzijdige journalistiek, gelukkig is er nog Belgradoblog ;-)
@ Michel. Ik wacht in spanning.
@ Liesberth. Aardige, gastvrije en geïnteresseerde mensen vind je onder alle bevolkingsgroepen op de Balkan. Net als misdadigers en andere klootzakken. Je kunt ze allemaal vinden, zonder enige moeite. Het hangt er alleen van af waar je naar op zoek bent.
@ Richard. Geen bebaarde četniks in de bossen bij Mitrovica, maar Feith praat natuurlijk niet alleen maar onzin. Er zijn inderdaad mensen in Noord-Mitrovica die de situatie exploiteren voor hun eigen gewin. Mijn probleem is dat Feith alle verzet tegen Kosovo's onafhankelijkheid stelselmatig afdoet als het werk van extreem nationalisten en criminelen en de rest van de Servische bevolking daarmee afdoet als halve debielen zonder eigen mening, die zichzelf laten leiden door schurken.
@ Fabian. Zelfs pacifistische politici die de Navo-bombardementen steunden kunnen hun mening bijstellen of in ieder geval enigszins nuanceren, juist door eens bij normale Serviërs te rade te gaan. Als je programma's wilt maken ben je daartoe zelfs verplicht. Een kwestie van voortschrijdend inzicht. We hebben inmiddels wel door dat er zelfs in de tweede wereldoorlog niet alleen maar honderd procent goed en honderd procent fout bestond, maar het lijkt erop dat de grimmge karikatuur van de Balkanoorlogen in de jaren negentig er met geen stok uit is te slaan.
Zouden we het Rosenmoeller zelf niet kunnen vragen waarom hij de Balkan op deze manier belicht heeft? Z'n e-mailadres is vast ergens op te diepen, misschien wil ie wel meediscussieren hier :). Interesse voor het gebied heeft hij in ieder geval, misschien breng je hem nog op goede ideeen (een docu over gewone Serviers ofzo)?
Er breekt zowaar een goede discussie los hier....Ik heb op mijn eigen blog (Zie link op belgradoblog)ook maar eens een scherpe blog over dit onderwerp geschreven: hij is nog te scherp, moet hem nog aanpassen , de scherpe kantjes eraf halen...dat krijg je met een goed glas roemeense wijn ;-)
Het is inderdaad lastig om van de balkan het huidige etiquet er af te halen: vrienden zeiden tegen me "kijk je uit" daar in Servië.... Ik durf te wedden dat je veiliger bent in Servië dan in sommige gedeelten in Nederland....Ik vind vooral Antje's suggestie een goede, misschien heeft iemand connecties?
Ik zal het eens proberen...
Ja, of je maakt zelf zoiets? Je kan immers filmen en monteren, hebben we op dit blog gelezen.
Je stukjes hier worden immers vooral door geinteresseerden gelezen, nieuwsbijdrages zijn altijd kort, laat ingeslapen Nederland maar zien hoe het leven en de mensen in het enge Servie zijn.
Hoewel, als dat betekent dat je dan minder gaat bloggen door de montageperikelen enzo, dan is dat weer minder, natuurlijk :).
@ Fabian: scherpe kantjes heeft je bijdrage zeker. Want meen je nou echt dat Rosenmöller anti-Servisch is? Okee, hij legt het wat eenvoudig uit allemaal, maar anti-Servisch kun je dat toch moeilijk noemen. Ik zie niet in waarom er een Serviër in Sarajevo geïnterviewd moet worden. In Sarajevo is iedereen beschoten, ongeacht etniciteit (hoewel Serviërs in Sarajevo dubbel gevaar liepen - Mladić beschoot hen en in de stad kwam Caco Topalović ze halen). Wat Kosovo betreft, Rosenmöller geeft zelf al aan dat Rabovce een modeldorp is. Hij is misschien getipt door de Kosovaarse autoriteiten die in dat dorp al eens eerder een multiculti mediastunt hebben uitgehaald met premier Thaçi in de hoofdrol die een tractor schenkt aan een Servische boer. Ik zie niet zozeer iets anti-Servisch in Rosenmöllers reportage, hij houdt 't alleen vrij oppervlakkig en kritische vragen aan Feith blijven achterwege. Zo spreekt Feith over "anarchie" in het noorden, en een Eulex-rechter vertelt even later aan Rosenmöller dat de rechtbank van Mitrovica in het noorden ligt. Ja leg dat dan uit, anarchie en toch een rechtbank. Is er dan juist niet in het zuiden anarchie? Of loopt de rechtbank achter met het behandelen van strafzaken? Of zit de politie daar de hele dag op z'n gat? Hoe die Servische anarchie zich manifesteert, komt niet uit de verf. Dat is eerder een punt dat Feith keer op keer kan scoren in de publiciteit. Dat los je niet op met leuke gewone Serviërs in beeld brengen, wel met het in kaart brengen van wat er nu precies aan anarchie en misdaad heerst in het noorden van Kosovo. Ik denk dat we ons allemaal een beetje opwinden over simpele weergaves, ik zou het alleen niet per definitie anti-Servisch willen noemen.
De aflevering anti-Servisch noemen vind ik ook wat ver gaan. En het daarom een slechte aflevering noemen helemaal. De aflevering was inderdaad wat eenzijdig in het voordeel van de Albanezen. Maar deze blog is ook niet onpartijdig en belicht vaak dingen meer vanuit de Servische invalshoek (het is bijvoorbeeld geen geheim dat je tegen de onafhankelijkheid bent). Dat maakt dit geen slecht blog, ik lees het vaak met veel plezier, vooral wegens de het "kleine nieuws" wat ik hier in Nederland vaak mis.
En tja, er zijn overal goede en slechte mensen, wat zowel Serviërs als Albanezen me vaak vertelden in Kosovo. Albanezen willen graag dat Albanezen de baas zijn in Kosovo en Serviërs willen graag dat Serviërs de baas zijn in Kosovo, op zich niks vreemds aan.
Ook geloof ik dat Rosenmoller het niet zo enorm partijdig heeft aangepakt. Hij interviewde een normale Serviër in een klein multi-etnisch dorpje wat idd een uitzondering is. En laat zijn Albanese collega ook even aan het woord. Dan komt nog de burgemeester van mitro-zuid en een van de de belangrijkste machthebbers in mitro-noord. Op zich ook redelijk logisch. Dat alle machthebbers in mitro-noord toevallig door Belgrado geplaatste radicalen zijn kan Rosenmoller ook niks aan doen. Albanezen zijn nu eenmaal wat relaxter tov Serviërs in Kosovo dan andersom. Ook alleen maar uit eigen belang maar toch.
De enige kritiek op rosenmoller vind ik dat hij niet goed belichte waarom Serviërs zo tegen de terugkeer van Albanezen naar het Noorden waren, daar had hij best even mogen vermelden dat ook Serviërs zijn die terug naar het zuiden willen maar dat ook niet mogen.
En Feith, serieus, ik snap niet wat die gast in die positie doet. Ja, het klopt dat Kosovo–Serviers uit het noorden behoorlijk irritant zijn en dat het erg moeilijk is daar iets te bereiken. Maar hij is verantwoordelijk voor EULEX daar, met blijven roepen dat alles de schuld is van Serviërs kan hij wellicht nog eventjes zijn gezichtsverlies uitstellen, maar hij zal er niks mee bereiken. Maak een plan, ouwe man!
Allereerst. Ik heb de Ikon gevraagd om Paul Rosenmöller, of liever nog samensteller Hans Hermans te vragen op deze discussie te reageren en uit te leggen waarom ze de uitzending hebben gemaakt die ze hebben gemaakt.
Om op de voortgaande discussie in te haken het volgende. Mijn belangrijkste commentaar is de onevenwichtigheid van de uitzending. Allereerst Feith. Ik vind het te makkelijk om hem weg te zetten als een ouwe zeurpiet. Ik ben het met je eens Richard, dat de criminaliteit en de (gecorrumpeerde) machtsstructuren in Noord-Kosovo absoluut een verhaal zijn. Maar ik ben er nu tientallen keren geweest, ken er redelijk wat mensen en inderdaad, die mensen zijn allemaal tegen de onafhankelijkheid van Kosovo, maar het zijn niet allemaal boeven. Feith onweersproken over schurken in het noorden te laten praten en vervolgens alleen met Milan Ivanovic op de proppen te komen, bevestigt voor de Nederlandse kijker wat Feith zegt: ze deugen geen van allen. Overigens mag meneer Feith ook best eens worden geconfronteerd met de droevige situatie in de rest van Kosovo (werkloosheid, armoede, corruptie en, jazeker, ook criminaliteit). Het dorp Rabovce voegt helemaal niks toe. Ik vind het fijn voor de mensen daar dat ze goed met elkaar overweg kunnen, maar het is een uitzondering. Als je een verhaal maakt over Nederland, dan neem je ook Staphorst niet als voorbeeld van een gemiddeld dorp.
De vraag of de makers nou al dan niet anti-Servisch zijn, vind ik eerlijk gezegd niet zo interessant. Als je een journalistiek product maakt, om het even of dat voor televisie, radio, krant of internet is, dan behoor je een gebalanceerd beeld te schetsen. Daar gaat het om. Toegegeven, het Belgradoblog is dat niet altijd (hoewel, als je het geheel overziet, valt er voloende kritiek op Servië te lezen), maar dit is dan ook geen journalistiek product. Ik schrijf hier wat me voor de geest komt, wat me opvalt, wat ik grappig vind of triest. Het is, met andere woorden, een puur persoonlijke visie en ik laat het wel uit m'n hoofd om op die manier m'n journalistieke werk te verrichten. In de journalistiek, en veel journalisten vergeten dat helaas maar al te vaak, gaat het erom mensen naar beste kunnen te informeren. Als journalist wil ik geen meningen vormen, geen kritiek leveren, geen waarzegger zijn en geen historicus. Ik ben hier om de mensen die mijn stukjes lezen, zien of horen zo goed en zo kwaad als het gaat te laten weten wat er hier aan de hand is.
@ David Jan: Het klinkt misschien cynisch, maar Rabovce is juist héél goed voor de Nederlandse televisie. Het was best een mooie feelgood scène, dat Rosenmöller een Serviër en een Albanees elkaar de handjes deed schudden. Het leek bijna wel Spoorloos met Derk Bolt. En hij probeerde hetzelfde te bereiken tussen Ivanović en Feith in Mitrovica, maar helaas voorkwam VN-resolutie 1244 een eersteklas knuffelpartij. Kijk, dat zijn wel mooie tv-momenten met een kopje thee erbij. Ik kan me best voorstellen dat een tv-ploeg daarop aanstuurt. Het is alleen niet helemaal wat ik onder journalistiek versta.
@ Richard. Je mag van mij zoveel Rabovces op de Nederlandse televisie laten zien als je wilt. Maar doe het dan in programma's als Spoorloos of maak een programma over mensen die ondanks alle druk van buitenaf toch van elkaar blijven houden, zodat de kijkers onder het genot van hun kopje thee kunnnen wegzwijmelen. Of zo. Wat ik heb willen zeggen is dat de scene geen functie had, niets verduidelijkte. Hebben de makers willen zeggen dat de Serviërs ten noorden van de Ibar niet deugen en de Serviërs ten zuiden van de rivier wel? Wilden ze zeggen dat het eigenlijk allemaal wel meevalt in Kosovo, dat Albanezen en Serviërs elkaar eigenlijk best aardig vinden? En wie is Paul Rosenmöller (waarschijnlijk een aardige man, een goede presentator en een bekwame ex-politicus) nu helemaal, dat hij ergens in godvergeten Kosovo mensen elkaar de hand moet laten schudden of laten knuffelen? Dat is, je zegt het zelf, geen journalistiek, terwijl dit programma wel degelijk pretendeert journalistiek te zijn.
Even voor alle duidelijkheid: ik heb niks tegen Rosenmöller of tegen Groen Links, ik ken hem niet persoonlijk dus heb ik er geen mening over. Als publiek figuur (en dat ben je als je een TV programma presenteert bij de publike omroep) vond ik het kort door de bocht: anti servisch is misschien wat overdreven geschreven door mij, hierbij nuanceer ik het, maar ach scherp schrijven houd de mensen wakker.
Inderdaad , iedereen is beschoten, iedereen heeft geleden en ondervind misschien nog dagelijks de gevolgen ervan, maar in deze docu ben ik van mening dat het wel erg simplistisch is voorgeschoteld en dat vind ik jammer, het bevorderd het positieve denken niet.
Misschien moet ik het dan scherper stellen: waarom heb ik nog geen interview gezien van een Serviër die gevlucht is uit Kosovo (ik heb ze gesproken in Kraljevo)? MIsschien ook eenzijdig van mij, ik weet het....
Interessante discussie mensen :-)
@ David Jan: ik bedoelde het natuurlijk wèl een beetje cynisch. Maar des te meer benieuwd ben ik of de makers iets willen vertellen over de keuzes die gemaakt zijn.
P.S. omgedraaid, weten Serviërs wie Hirt Vilders is en wat zijn dringende mededeling aan de algehele westerse civilisatie is?
Ik ken een paar Serviërs die Vilders'klok wel hebben horen luiden, maar niet precies weten waar de klepel hangt. Vermoedelijk heeft 99 procent van de burgers hier echter nog nooit van die man gehoord.
Ik vond de uitzending niet bijster ongenunanceerd. Rabovce is een rolmodel, natuurlijk, maar de aanmoediging voor ethnische samenleving wordt niet financieel gesteund. EU vertegenwioordigers zien het met een glimlach aan. Ik vergelijk Rosenmöller een beetje met Geert Mak, hij probeert een historisch plaatje te schilderen en bekijkt dan de tegenwoordige situatie. Pretendeert niet erg journalistiek te zijn volgens mij.
Meneer Feith wil best naar het Noorden, maar Ivanovic maakt al duidelijk dat hij niet gewenst is. De muren in de hoofden zitten nog stevig verankerd.
Ik merk dat het erg moeilijk is om "gewone Serviërs" voor de camera te krijgen. De documentaire van Rob Hof over Kosovo (met de trein dwars door het land) maakte dat ook duidelijk; de Kosovaren zijn blij met hun onafhankelijkheid en hoeven niet meer bang te zijn voor terreur en marteling door het Servische leger, maar geen Serviër waagt zich in de trein, dus de andere kant kan niet belicht worden. Misschien willen ze niet? Zo moeilijk kan dat niet zijn..
Vraag me wel af wat er gebeurt met de herbouwde huizen als er geen KFOR meer is. Er is nu een "entente" zoals gezegd wordt; de EU wil hier "voorlopig" geen oorlog meer. Een beetje zoals Turks en Grieks Cyprus, zo'n situatie valt lang te handhaven..
Een reactie posten