chaos

Het is weer eens helemaal mis met het verkeer in Belgrado. Gisteren werd er in de Gazelabrug over de Sava een breuk ontdekt. Niet zo gek. Als je bedenkt dat er al jaren geen onderhoud aan is gepleegd, verbaast het je dat het ding nog nooit is ingestord. Hoe dan ook, de middelste rijbaan is afgesloten en voertuigen van boven de drie ton mogen er niet meer overheen. Dat betekent dus dat al die vrachtwagens door de stad en over Brankov Most moeten. En dat zijn er een heleboel (de ringweg is nog steeds niet af). Je kunt je voorstellen hoe vast het verkeer in de stad staat.

paus

Nu we he toch over God en zijn volgelingen hebben... Zoals bericht op het Belgradoblog, duidde hij er al op, kort voordat hij tot patriarch werd verkozen, Irenej Niški: het zou geen slecht idee zijn als de baas van die concurrerende kerk, de paus, eens op bezoek zou komen in Servië. Gisteren deed hij dat nog eens dunnetjes over tijdens een persconferentie. Nog nooit vertoond, zo'n gelegenheid waar journalisten de patriarch konden vragen wat ze wilden. Het grootste deel van het serviele journalistendom was evenwel zo overdonderd door deze noviteit dat er geen vraag over hun lippen kwam en dat ze niet méér wisten te doen dan de nieuwe patriarch zijn zegen vragen.

Het zal nog een hele toer worden om Irinej officieel op de patriarchentroon te krijgen. Dat gebeurt normaal gesproken in het patriarchaat in Peć en dat ligt, zoals de meesten van jullie waarschijnlijk wel weten, in Kosovo. Ik zie het al voor me: de hele orthodoxe kerk, buitenlandse gasten, vertegenwoordigers van regering en parlement, andere belangrijke mensen en ik in colonne naar Peć, onder bescherming van Albanese politie. Als Priština tenminste toestemming geeft. Misschien wordt de hele bups, zoals recentelijk een paar Servische hoogwaardigheidbekleders is overkomen, wel tegengehouden en teruggestuurd...

grap

De eerste grap die ik ooit over patriarch Pavle, God hebbe zijn ziel, heb gehoord.

De patriarch is in de hemel en krijgt al sinds zijn aankomst alleen maar brood met jam te eten; 's morgen, 's middags en 's avonds. Een beetje beschaamd gaat hij naar God en vraagt hem: "Hemelse Vader, ik vraag niet veel, maar heeft U niet iets anders dan brood met jam?" Zegt God: "Mijn beste Pavle, wie zou dat moeten klaarmaken? We zijn hier maar met z'n tweeën."

typisch belgrado

dikkerds

Zijn het gezellige dikkerdjes of ongezonde, met vetten en suikers volgevreten plumpuddingen met armen en benen? Servische kinderen wegen gemiddeld veel meer dan hun leeftijdsgenootjes in een aantal andere Europese landen. Het tabelletje hierboven spreekt boekdelen. De rode cijfers in het linker rijtje staan voor het gemiddelde gewicht van elf- tot veertienjarigen in Servië; dus als ze veertien zijn, wegen ze gemiddeld 65,08 kilo. Olifanten zouden er jaloers op zijn. In de andere kolommen vind je de gemiddelde gewichten van kinderen in België, Spanje, Slowakije en Albanië. Albanese kinderen van veertien wegen dus gemiddeld maar liefst vijftien kilo minder dan hun Servische leeftijdsgenootjes. Wat zal er het ongezondst zijn?

macedoniërs

Deze spreekt voor zich.

opknapbeurt

Als je bij vrienden op bezoek gaat, wil je er toch een beetje knap uitzien. Dus, schoenen gepoetst tot ze glimmen als spiegels, een haarknip- en wasbeurt en je bent helemaal het mannetje.

Update. Vooruit dan maar, het resultaat van al die inspanningen op speciaal verzoek van Antje.

keramiek

Ik had het al over Djoko. Hij is niet alleen eigenaar van café Mala Stanica, hij maakt van alles en nog wat van aardewerk: van lampenkappen tot complete installaties. Zijn nieuwste project: muziekinstrumenten van aardewerk. Nu nog een componist en vijfentwintig muzikanten die met zijn instumenten uit de voeten kunnen zien te vinden en er gaat iets heel speciaals gebeuren.

roken

Sinds 1 januari geldt in Macedonië zo ongeveer de strengste anti-rookwetgeving ter wereld. De zwaar aan tabak verslaafde inwoners van het land kunnen in geen café of restaurant meer paffen. Doen ze dat wel, dan kunnen de eigenaar van het etablissement een boete van 4500 euro en de roker een boete van ruim 300 euro tegemoet zien. En dat is nog niet alles. Op terassen mag straks, als het weer het weer toelaat, ook niet worden gerookt, onder parasols is het verboden en wil je uit arren moede een sigaret op straat opsteken, dan mag dat alleen als er een asbak in de buurt is. De arme rokers kankeren (excusez le mot) zich suf. Het enige alternatief: buiten bibberen in de kou.

Gelukkig ken ik de eigenaar café Mala Stanica. Hij smokkelde me mee naar het opslaghok, waar we stiekem als kleine jongetjes, maar dolblij dat we niet in de kou hoefden te staan, een sigaret konden roken.

verschil

Zoek de verschillen. Skopje ten noorden:

en ten zuiden van de Vardar:

bouwwoede

Skopje is één grote bouwput. De VMRO-regering van Nikola Gruevski heeft besloten de nauwelijks functionerende economie te stimuleren met nogal megalomane overheidsprojecten. Aan de linkerkant van de brug over de Vardar (de rivier die door Skopje stroomt) barst het van de activiteit. Er moet een theater verrijzen, een museum voor het heldhaftige verzet van de Macedoniërs tegen van alles en nog wat en aan de rechterkant wordt ook iets gebouwd, al weet ik niet wat. En dan is het ook nog de bedoeling om pal naast de oude stenen brug iets futuristisch nieuws te gaan aanleggen. Benieuwd wat dat gaat worden.

Achter die bouwputten staat ook een heel complex in de stijgers. Daar moeten een herinneringscentrum voor de tweede wereldoorlog en een synagoge voor de vrijwel verdwenen joodse gemeenschap komen.

Ik was hoe dan ook verrast door de veranderingen in het centrum. Nieuwe gebouwen als ruimteschepen.

Maar sommige dingen veranderen nooit.

In het zuidelijke, overwegend Albanese deel van de stad, de Čaršija, is alles hetzelfde. Daar koop je zoetigheid, goud, trouwjurkenen en sigaretten en daar ga je traditiegetrouw naar hetzelfde theehuis.

kosmodisk

Terug in Belgrado met een enorme lading verhalen en foto's. Laten we maar eens beginnen met de president van Macedonië, meneer Gjorge Ivanov. Ik vermocht wel een grappig citaat van hem te horen in het Macedonische nieuws. Gevraagd naar de stand van het land antwoordde hij: "Ons land is als Kosmodisk; het ziet er raar uit, maar het functioneert." Kosmodisk is zo'n typisch geld-uit-de-zak-kloppend Teleshopproduct, een soort van corset voor mensen die last hebben van hun rug. Tot zover meneer Ivanov. Vergeet die naam maar weer, hij doet er niet toe.

even weg

Ik ga straks op pad. Een dag of drie, denk ik. Eerst even naar Niš (zal eens kijken of er zwaar gefeest wordt na de benoeming van Irinej tot patriarch) daarna door naar Skopje. Niks bijzonders, gewoon op bezoek bij vrienden. Ik hoop daar wel iets te kunnen posten.

efficiëntie

Het was weer tijd om rekeningen te betalen, dus op naar het postkantoor. Er was maar één loket geopend, maar de rij was niet erg lang, dus ik dacht wel snel klaar te zullen zijn. Dat was buiten de waard gerekend. Achter dat ene loket zaten maar liefst zes meisjes en toch ging het tergend langzaam. Wat bleek? Ze waren op een soort van stage en elke papiertje dat ze onder hun neus kregen moest van alle kanten bestudeerd worden, alle bedragen moesten zes keer bij elkaar worden opgeteld en vierentwintig keer worden gecontroleerd. Er moest uitgebreid worden bediscussieerd welke stempels waar op welke rekeningen moesten worden gezet. De betaalde sommen moesten keer op keer worden geteld en herteld, net als de bedragen die terug moesten worden gegeven. Ik heb drie kwartier staan wachten en al die tijd bleef alleen dat ene loket maar open. Wat mij betreft mogen de postkantoren worden geprivatiseerd.

patriarch

Nu we het toch over God en aanverwante zaken hebben, de heilige synode van de Servisch-orthodoxe Kerk kiest vandaag waarschijnlijk een opvolger voor patriarch Pavle. Grootste kanshebbers: Vasilije (Zvornik & Tuzla), Amfilohije (Montenegro), Irinej (Bačka) en Grigorije (Zahumlje en Herzegovina).

Update: en de winnaar is..... Bisschop Irinej Gavrilović (79) van Niš.

mirakel?

Eigenlijk kan het helemaal niet en toch is het zo. Vannacht droomde ik dat de paus op bezoek was. Bij mij thuis nog wel. We dronken een kop thee en wisselden wijsheden uit over de toestand in de wereld. Ja, nou en? Gewoon een wat vreemde droom, maar toeval of niet, vanochtend las ik op de site van B92 dat-ie misschien echt wel komt. Dat zegt bisschop Irinej van Niš tenminste. 2013 zou een mooi jaar zijn voor zo'n bezoek, denkt de geestelijke, want dan is het 1700 jaar geleden dat het Edict van Milaan werd uitgevaardigd. (Geen idee wat dat is, snel even opgezocht: in 313 schreven keizer Constantijn I van het West- en Licinius van het Oost-Romeinse Rijk een brief, waarin zij de religieuze tolerantie uitriepen). Die Constantijn I kwam uit Niš. Vandaar. Ik ben wel benieuwd hoe de paus voldoende mensen bij elkaar denkt te krijgen om een mis voor op te dragen.

kerst

Luidruchtig volkje, die Serviërs. Stel je voor: je (over)grootouders hebben het geliefde vaderland verlaten en zijn naar Jackson, California getrokken en daar woon je als derde of vierde generatie nog steeds. Wat doe je dan als het kerstmis is (ik geef toe, ik ben er wat laat mee)? Dan stap je in een hele grote auto, dan neem een een heel groot geweer mee, dan maak je heel veel herrie als je de stad doorrijdt, dan spreek je Engels als een Amerikaan en dan schiet je een salvo af met dat halve kanon dat je had meegebracht. Zo heb ik ze hier in het openbaar nog nooit gezien.

leger

"Vooruit maar," moet Stipe Mesić hebben gedacht. "Ik houd ermee op, dus wat kan mij het schelen. Ik zal het mijn opvolger eens lekker moeilijk maken." En daar slaagt hij wonderwel in. Eerst verlaagt hij de gevangenisstraf van een veroordeelde oorlogsmisdadiger en dan gaat hij op staatsbezoek in Kosovo. Maar dat is nog niet alles. Na afloop van de jaarlijkse ontvangst voor journalisten dreigde hij in een informele sfeer met oorlog als Milorad Dodik zijn referendum over de onafhankelijkheid van de Republika Srpska doorzet. Hij zou, zo tekende een verslaggever van de Novi List op, het Kroatische leger naar Brčko sturen als dat referendum er komt en daarmee de RS effectief in tweeën snijden.

In één ding heeft Mesić gelijk. Afsplitsing van de Republika Srpska zou in strijd zijn met het Dayton Akkoord en als mede-ondertekenaar daarvan heeft Kroatië zich verplicht het akkoord uit te voeren. Omdat ook Servië Dayton heeft ondertekend, heeft Boris Tadić gezegd dat zo'n volksraadpleging zijn steun niet zal krijgen.

Maar om nou meteen maar te dreigen met oorlog...

Dodik belazert de kluit voortdurend, ging Mesić verder (benieuwd of hij tijdens die ontvangst te veel had gedronken). Hij wil met zijn streken de internationale gemeenschap uitputten, zodat die op een gegeven moment de buik vol heeft van dat Bosnië. En als dat gebeurt, dan zijn de rapen gaar, want dan heeft Dodik zijn doel bereikt: "groot-Servië" (hij gaat voor het gemak voorbij aan het feit dat Servië helemaal niet op afscheiding van de RS zit te wachten, laat staan op aansluiting).

"Wedergeboorte van de oorlogstaal", schreef Novi List boven het artikel, en daar lijkt het inderdaad op. Ik ben allerminst een fan van Dodik, maar van een oorlogshitsende Kroatische president houd ik al helemaal niet, ook al houdt hij er volgende maand mee op.

Hier een gesprek in het Radio 1 Journaal.

Update. Het was te verwachten. Mesić heeft verklaard dat zijn woorden niet goed zijn geïntepreteerd.

nikica

Sta me toe jullie Nikica voor te stellen. Nikica is elf jaar, ze woont in Podgorica en ze is nijlpaard. Nikica huppelt vrolijk door de dreven van de hoofdstad van Montenegro. Het vrouwtjesnijlpaard woonde in een privédierentuin, maar die raakte overstroomd, zodat ze vrijelijk over een hek kon zwemmen en de benen kon nemen. In eerste instantie nestelde ze zich in het zwembad van een nabijgelegen restaurant, naderhand ging ze op verkenningstocht. De inwoners van Podgorica zijn dol op haar. Ze schijnt zelfs een dagelijks maaltje hooi te krijgen van mensen uit omliggende dorpen. Nikica's baasje zegt dat er geen reden is voor paniek. Het beest zal worden teruggebracht, zodra het water is gezakt. Tot zover Montenegro.

typisch belgrado

We zullen de typischbelgradoserie meteen maar een kickstart geven. Weer twee plaatjes van plekken die Belgrado haar ongewone gezicht geven.

eenheid

Само Слога Србина Спасава (Alleen eenheid redt de Serviërs). Als die wapenspreuk klopt, zijn de Serviërs in het Kosovaarse Štrpce reddeloos verloren. Ze ruziën zich suf over de vraag wie het daar te vertellen heeft. Voor het eerst deed een deel van hen mee aan de lokale verkiezingen van het 'onafhankelijke' Kosovo, in november vorig jaar en degenen die toen werden gekozen hebben de officiële gemeentelijke gebouwen overgenomen. Dat laten de Belgradogetrouwen, die in mei 2008 tijdens de Servische lokale verkiezingen hebben gewonnen, natuurlijk niet op zich zitten. Ze hebben aangekondigd dat ze die gebouwen vandaag gaan terugveroveren. "We zullen proberen om deze mensen ervan te overtuigen dat ze voor hun eigen faciliteiten moeten zorgen (...) en dat wij ons werk voortzetten in de faciliteiten die eigendom zijn van de Republiek Servië," zei de Belgradogetrouwe Zvonko Mihajlović. Zijn tegenstander Bratislav Nikolić, die in november werd gekozen vindt evenwel dat de overgenomen gebouwen ter beschikking moeten staan van de burgemeester, en dat is hij, vindt hij.

Vooralsnog gaat het er vreedzaam aan toe. "Wij zullen geen reden geven voor wat voor een intra-Servisch conflict," zei Mihajlović. Volgens mij heeft hij een flinke plaat voor z'n kop, want er is natuurlijk al lang sprake van een intra-Servisch conflict.

typisch belgrado

Wat is typisch Belgrado? Moeilijk te zeggen. Als mensen hier al op bezoek komen, dan zien ze Kalemegdan, Knez Mihailova, Skadarlia, de splavovi, Beli Dvor, ze eten misschien een hapje in Znak Pitanje en misschien wippen ze even de stad uit naar Avala of Košutnjak. Dat is inderdaad allemaal Belgrado. Maar er is veel meer, mooi en lelijk en alles er tussenin. Het begin van een kakelverse serie: typisch Belgrado. Benieuwd hoe lang ik het volhoud.

staatsman

Hij staat erbij alsof hij een staatsman van grote statuur is. En wat wil je, Vuk Jeremić, de Servische minister van buitenlandse zaken, is deze week het zaterdagprofiel van niks minder dan de New York Times. Daar verbazen zich er vooral over dat hij zo piepjong is. En dat is hij: 34 jaar. Kosovo is Servië's Jeruzalem, zegt Vukje. Erg veel nieuws heeft hij niet te melden. En de New York Times ook niet.

irak

Grote onrust in Nederland, begrijp ik, over de rapportage van de commissie Davids. Regering bijna gevallen, hoempapa, gedoe. De oorlog van de Amerikanen en de Britten, politiek gesteund door Nederland, zou onvoldoende of misschien helemaal geen rechtvaardiging vinden in het volkerenrecht. Volgens mij was er vier jaar eerder iets soortgelijks aan de hand, toen Joegoslavië werd gebombardeerd.
Voor de oorlog tegen Irak was de aanwezigheid van massavernietigingswapens het argument. Een argument dat later niet houdbaar bleek. Voor de oorlog tegen Joegoslavië was een grootschalige moordpartij op Albanese burgers in Kosovo het argument. Ook dat argument bleek niet houdbaar. In geen van beide gevallen had de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties groen licht gegeven.

Ik vraag me nu toch echt af waarom er in het ene geval wel en in het andere geval geen onderzoek wordt gedaan en waarom het ene geval wel en het andere geval niet tot politieke turbulentie leidt. Zal wel zijn omdat Kosovo een 'uniek geval' is.

wens

Srećna Nova voor jullie allemaal. Zo, en laat die feestdagen nu maar eens afgelopen zijn. Ik heb zin om weer aan het werk te gaan.

lijstje

Hoera, we hebben weer een onzinnig lijstje: de Quality of Life Index 2009. Van alle landen in deze regio kon je vorig jaar het best in Slovenië (68 punten) wonen. Daarna volgen: Bulgarije (65 punten), Roemenië (64 punten), Kroatië (63 punten), Albanië en Macedonië(60 punten), Bosnië-Hercegovina (58 punten) en Joegoslavië (!!!, 55 punten). Waar hebben de dames en heren van de Quality of Life Indes op gelet? Wel, op de kosten van levensonderhoud, op ontspanning en cultuur, op de economie, op het milieu, op vrijheid, op gezondheid, op de infrastructuur, op veiligheid en op het klimaat.

Ter vergelijking: Frankrijk staat op nummer 1 met 80 punten. In Slovenië is de kwaliteit van het leven net zo goed als in Ierland, Spanje, Slowakije en Portugal. Bulgarije kan zich meten met Costa Rica, Brazilië, Estland en Dominica. Roemenië heeft veel weg van de Kaaiman Eilanden, Chili en Ecuador. Woon je in Kroatië, dan kan je net zo goed verhuizen naar Barbados of Cyprus. Albanië en Macedonië = Belize, Paraguy, Frans Polynesië, Bolivia en Turkije. Bosnië? Geen verschil met Jamaica, Guatamala, de Dominicaanse Republiek en Singapore. En tot slot moeten die arme, niet meer bestaande Joegoslaven hun plekje onder de zon delen met Samao, Marokko, Wit-Rusland, Mongolië, Guyana en Georgië. Het kan allemaal nog veel erger. In Somalië (32 punten) ben je er pas echt slecht aan toe.

Weer een boel nutteloze kennis rijker.

duitse diplomaat

Het kon niet uitblijven. Hij zegt het niet met zoveel woorden, maar de uitspraken van Wolfgang Ischinger zijn maar voor één uitleg vatbaar: Servië moet de onafhankelijkheid van Kosovo erkennen, alvorens het tot de Europese Unie kan toetreden. Die Ischinger is een Duitse diplomaat, die namens de EU betrokken was bij de 'onderhandelingen' over de toekomstige status van Kosovo. "Servië moet zijn onenigheden met Kosovo oplossen als onderdeel van het toetredingsproces," zei meneer de diplomaat ook nog voor de Albanese dienst van de BBC. En dus niet andersom. De Albanese regering in Priština kan eens te meer rustig achterover leunen en Belgrado later de schuld geven van het feit dat er geen afspraken mogelijk zijn. Ischinger denkt verder dat Belgrado en Priština snel met elkaar om de tafel gaan zitten om te praten over een "praktische manier om te coëxisteren, zonder de fundamentele status (= volgens hem onafhankelijkheid) te berde te brengen". Van opdeling wil hij niets weten. Dat jullie het maar weten.

Update: De Kosovo politie heeft vandaag Goran Bogdanović, de Servische minister voor Kosovo en Metohija, het 'land' maar weer eens uitgeschopt. Bogdanović, zelf Kosovaar, wilde naar Štrpce, maar werd tegengehouden door een flinke politiemacht, omdat hij geen toestemming van Priština had. Commentaar van meneer de minister: "Dit is demonstreert dat er geen vrijheid van beweging bestaat in Kosovo en dat lokale Serviërs, inwoners van Kosovo, inclusief ik zelf, de basismensenrechten worden onthouden."