recht

Naar wat ik ervan had verwacht, was het een enorme tegenvaller. Niets scherp requisitor, complottheorieën, spionnentaal, Nato-killer-verwijten. Geen vlammend verweer en juridische scherpslijperij. Er was geen hitsige rechtbankverslaggeefster te bekennen, geen televisiecamera in de verre omtrek. In tv-series gaat het altijd heel anders met rechtszaken.

Stel je het volgende voor: een sombergrijs gebouw; een politiebureau (hoezo trias politica, de rechterlijke macht zit hier bij de uitvoerende macht op schoot). Een aluminium deur, langs een hokje waar een politieman de krant zit te lezen, een binnenplaats op, weer een aluminiumdeur door naar een gangetje en weer een hokje, waar vier politiemannen de krant zitten te lezen. Een geur van een beerput, de wc-deur staat open. Een van de politiemannen herkent Aleksandra (die mee is als onbeëdigd tolk), slaat intiem zijn arm om haar heen een en fluistert in haar oor dat ze de mooiste tv-presentator van het land is. Hij heeft gelijk, ik had een slechtere smaak verwacht. Drie stoelen op een rijtje, de stoffen zittingen glimmen van de honderden billenparen die er in de loop der jaren zenuwachtige winden hebben zitten laten.

G-O-D-F-R-O-I-D klinkt het van achter de zwaar stalen deur, die op een kier geopend is. Ik begrijp daaruit dat het mijn beurt is. Een klein kamertje, de televisie aan de muur staat aan, het eerste net van de RTS. Achter een computer op een soort Ikeau-bureau een jonge vrouw met een strenge bril. Daar achter, op een verhoginkje, een dikkige, vriendelijk ogende man in een goedkope spijkerbroek en achter zich een goedkope nepleren jas aan een spijker in de muur. Dat blijkt de rechter te zijn. Hij lijkt verdacht veel op de ober in kafana Bled bij mij vandaan een straat verderop.

NAAM!, zegt de strenge jonge vrouw luid. Ik zeg mijn naam. GEBOORTEDATUM! Ze vraagt het niet, ze roept het uit. Ik zeg, een beetje timide, 25 juli 1959. GEBOORTEPLAATS. Leerdam. IS DAT IN NEDERLAND! Ja, dat is in Nederland. NATIONALITEIT! Nederlands. NAAM VAN DE VADER! Frederik. Is dat gespeld F-R-E-D-E-R-I-K. Ja mevrouw. De naam van mijn moeder wil ze niet weten.

Dan spreekt de magistraat. "In april van dit jaar is de wet veranderd, waardoor buitenlanders verplicht zijn een maand voor het verlopen van hun verblijfsvergunning een nieuwe aan te vragen. Ik neem aan dat u daar niet van op de hoogte was." Nog voordat ik antwoord kan geven, vraagt hij: "Wat is uw inkomen?" Ik zeg mijn inkomen. "Dat is dan vijfduizend dinar boete en duizend dinar gerechtelijke leges." Ik heb nog geen vijf minuten binnen gezeten.

De mevrouw geeft me een ontvangstbewijs voor de bank waar ik de boete moet gaan betalen. En dan begint de ellende. De Banka Intesa op de hoek is net dicht, de Agrobanka een eindje verderop ook. De Pireaus Bank nog weer verder werkt helmaal niet op zaterdag. Inmiddels is het gaan regenen. Ik vloek hardgrondig, nadat ik tegen de dichte deuren van nog eens drie banken ben aangelopen. De enige kans is het centrum en inderdaad, na twintig minuten zoeken naar een parkeerplaats, blijkt de Banka Intesa in de Knez Mihailovastraat open. Een flinke rij. De dienstdoende juffrouw achter de balie glimlacht hemels, maar werkt in het tempo van een gemankeerde slak. Ik moet ongelooflijk nodig naar de wc.

Uiteindelijk lukt het me van mijn zesduizend dinar af te komen. Terug naar de rechtbank. "De rechter is lunchen," zegt de politieman in het gangetje en hij slaat weer zijn arm om Aleksandra heen. Ik ontplof zowat en waag me toch maar naar het toilet waar de beerputlucht uitkomt. Die zag er zo uit (in de rest van het gebouw durfde ik niet te fotograferen).

Ooit wel eens in een Nederlandse rechtbank geweest? Daar zien de wc's er echt heel anders uit. We laten de recu's zien. Ik ontvang het inmiddels uitgeprinte vonnis (en zie dat de rechter Goran Milutinović heet) en krijg mijn paspoort terug. Het recht heeft zijn loop gehad.