dood en verderf

Ik was eigenlijk van plan een luchtig stukje te schrijven over koninginnedag, een ironische observatie van een afstandje. Dat zal ik maar niet doen. Lijkt me niet gepast. Ik zag de majesteit zojuist live via het het internet. Ze zag er totaal overhoop uit. Begrijpelijk. Zag ook de personferentie van burgemeester De Graaf van Apeldoorn, van korpschef Roelofs en van de hoofdofficier van justitie van wie ik de naam ben vergeten. Triest nieuws hadden ze, vier doden. Ik moest denken aan hun vaders, hun moeders, hun broers, hun zussen, hun kinderen en vrienden.
Ik verbaasde me er een beetje over dat er in de persconferentie met zoveel nadruk werd gemeld dat de man in de Suzuki autochtoon was. Was het maar een Marokkaan met een baard en een auto vol explosieven geweest, dan hadden we het makkelijker kunnen begrijpen, klonk er bijna in door, dan hadden we de oorzaak buiten ons zelf kunnen zoeken. Nu moeten we onze blik naar binnen richten en onderzoeken wat er mis is in onze eigen samenleving. Er werd gezegd dat de bestuurder van de Alto niet voorkomt in de dossiers van politie, justitie en/of geestelijke gezondheidzorg. Een gewone man in een gewoon autootje? Wat wilde hij en waarom wilde hij dat? Waarom wilde hij zoveel toeschouwers als menselijke kegels de doodskist of het ziekenhuis in rijden, was het staatshoofd zijn doel? Wilde hij met een grande finale een einde aan zijn eigen leven maken?
Ik weet dat er dagelijks en over de hele wereld heel veel mensen door geweld om het leven komen en toch is het me zwaarder te moede dan wanneer ik hoor van een bomaanslag in Bagdad waarbij vijftig doden vallen. Het kost me moeite te aanvaarden dat Nederland deel uitmaakt van een wereld waarin mensenlevens er vaak nauwelijks toe doen. Ik had graag gezien dat het anders was.

correspondenten

Tsja, en wat doet een mens dan allemaal als-ie zo lang in Nederland is? Heel veel cursussen volgen, heel veel praten met zesentwintig collega-correspondenten van over de hele wereld (plaatje), met collega's van de redactie, met familie en vrienden, heel veel denken dat-ie morgen toch echt iets vroeger naar bed moet (en misschien wat minder moet drinken) en zich voortdurend bedenken dat er te weinig tijd is om iedereen te zien. Kortom, het is nuttig én aangenaam, dodelijk vermoeiend en een beetje frustrerend omdat er mensen onbezocht blijven.

Ik heb me ook weer eens gruwelijk geërgerd aan de journalistieke luiheid van sommige collega's als het over de Balkan gaat. Netwerk had een uitzending over tien jaar na de Navo-bombardementen. Aart Zeeman was een dagje naar Kosovo gegaan, op bezoek bij een Albanese familie die hij kennelijk tijdens de oorlog ook was tegengekomen. Op zich niet zo'n slecht idee. Aan de hand van zo'n bezoek kun je een mooi verhaal vertellen over wat er allemaal is gebeurd in die tien jaar. Maar wat deed hij? Het goedkoopst mogelijke. Hij liet zich als de grote redder in nood door iedereen allerhartelijkst omhelzen.

Hij bezocht een kerkhof en hij liet de familie beelden zien van het geploeter door de modder van de exodus van destijds. Niks over het falen van negen jaar internationaal bestuur, niks over de problemen rond de onafhankelijkheid, niks over het feit dat de Albanezen in Kosovo er ook een potje van maken. Alleen maar veel gesnotter en veel tranen. Kortom, effectbejagtelevisie.

Al bij al was het een bewogen bezoek. Ik ben blij dat ik geweest ben, blij dat ik weer terug ben. Eén plaatje wil ik jullie niet onthouden. De maan boven Scheveningen. Een beetje vaag, maar toch wel mooi.

weer terug

Het even geduurd, negentien dagen geen Belgradoblog, het spijt me. Gisteren ben ik gezond en wel uit het vaderland teruggekeerd, net op tijd om nog naar de koninginnedagreceptie in de tuin van de ambassadeur te kunnen. Dat was wel haasten. Weliswaar was het vliegtuig keurig op tijd op Nikola Tesla geland, maar de hele stad stond vast als gevolg van een grote demonstratie, waarvan het me niet helemaal duidelijk is geworden waar die over ging. Net op het moment dat de vliegtuigbus de brug over wilde, sloot de politie de weg af en konden we niet verder. Ik heb bijgevolg van Novi Beograd naar Dorćol moeten lopen. Degenen die Belgrado kennen, weten dat je dan een stuk behoorlijk stijl omhoog moet en zoals je aan mijn t-shirt kunt zien, viel dat niet mee met veel te veel bagage. Ik was doorweekt bij thuiskomst.
Maar goed, we zijn weer thuis, we gaan er weer tegenaan en we zullen proberen weer dagelijks een stukje (of meer) voor het Belgradoblog te maken. Klinkt goed.

afscheid

Vooruit, nog eentje dan voordat ik naar het goede vaderland vertrek. Een beeldend afscheid van Belgrado, nou ja, voor iets meer dan twee weken dan. Lekker gegeten op het terras van kafana Stara Hercegovina. Dat kon slechter...

en dan nog eens wat

Lieve lezeressen, beste lezers. Jullie gaan morgen op zoek naar paaseieren en, als je er tenminste in gelooft, vieren de wederopstanding van Jezus Christus. Ik zit om 8 uur 10 in JAT-vlucht JU 262 naar Nederland, waar ik tot en met 28 april ga blijven. Dat is een hele poos. Ik hoop dat ik het zal overleven. Geen vakantie, geen geluier, maar keihard werken. Eerst een tv-cursus, dan correspondentendagen van de NOS en daarna nog een cursusje of twee. Ik zal proberen jullie zo goed en zo kwaad als mogelijk op de hoogte te houden, maar verwacht die tweeënhalve week niet te veel van me. Bovendien, bloggen over Nederland, dat doen er al genoeg.
In ieder geval tot de 29e (dan is het alweer zowat koninginnedag, hebben jullie wel eens geen vrije dag?) Vrolijk pasen.

schrikken

Dat is schrikken. Er loopt hier in Belgrado kennelijk een clubje harcore nazi's rond. Laat me eerst vertalen wat ze in bovenstaand pamflet aan de media in Servië te melden hebben.

Bovenaan staat: Nationaal Front (zie bijvoorbeeld hier en hier, op hun eigen site http://www.nacionalnistroj.org/ is momenteel reclame voor anti-impotentiepillen te vinden). Nationale vrijheid, sociale gerechtigheid, raciale identiteit.

Daaronder: Voor een raciaal zuiver arisch Belgrado.

En dan: "Het Nationaal Front ondersteunt het besluit van de burgemeester van Belgrado, Dragan Đilas, om een 'wilde' zigeunernederzetting in Novi Beograd neer te halen en de bewoners van deze varkensstal buiten de stad onder te brengen. We steunen vooral Đilas' bedoeling om alle ongeregistreerde zigeuners de stad uit te deporteren. Hoewel het Nationaal Front het huidige regime niet steunt, kunnen deze en soortgelijke acties op de steun van raciaal zuivere burgers rekenen. We verwachten dat de verwijdering van het genetische afval naar buiten de stad en naar buiten het land doorgaat. En we verwachten dat het prettige geluid van bulldozers die over krotten heenrijden ook in andere onhygiënische nederzettingen in Belgrado te horen zal zijn. We zijn blij dat het regime in Belgrado zich begint te realiseren dat de raciale puurheid van het Servische volk belangrijker is dan het EU-lidmaatschap en de veronderstelde rechten van roma. Activisten van het Nationaal Front zijn bereid om de gemeentelijke diensten te helpen bij de verwijdering van zulke nederzettingen en om te helpen bij de onderdrukking van mogelijke raciale onrust die sommige zigeunerorganisaties in het vooruitzicht hebben gesteld."

En tenslotte: Standvastig aan het front. Krv i čast (bloed en eer).

Je moet weten dat er de afgelopen week nogal is rondgesleept met een groep roma uit Novi Beograd. Hun uit karton en ander afval opgetrokken nederzetting is inderdaad neergehaald, omdat er op die plek een weg moet komen (en misschien ook wel omdat de deelnemers aan de komende Olympiade er vlakbij worden gehuisvest). Hun werd tijdelijke huisvesting in containers aangeboden, maar dat weigerden ze, omdat het te ver van het centrum was. In het centrum verdienen ze hun geld met werkzaamheden die roma gebruikelijk verrichten (zie een van de vorige posts). Inmiddels is de groep weer op het oude nest teruggekeerd en weet niemand wat er nu zal gebeuren.

Als het pamflet niet zo tragisch was, zou ik er hartelijk om moeten lachen. Servo-nazi's die arisch willen zijn. Hahahaha. We weten allemaal hoe de heer A. Hitler over Slaven dacht. Maar spreken over deportatie van zigeneurs, over genetisch afval, over varkens, poeh. Gelukkig is voor zover ik weet tenminste één van de opstellers via zijn IP-adres achterhaald (beetje dom om je zo te laten pakken) en gearresteerd. Ik zit me nu te bedenken wat voor straf ik hem zou opleggen als ik daar de bevoegdheid toe had. Zoals hieronder zie ik ze in ieder geval graag.

een ander blog

Eén van de regelmatige bezoekers van het Belgradoblog heeft zelf een mooi blog. Over Kroatië. Ga hier eens kijken, zou ik zeggen. De moeite waard.

romadag

Gisteren was het internationale romadag. Ik weet niet precies wat de bedoeling daarvan is. Waarschijnlijk willen de organisatoren onder de aandacht brengen dat de romazigeuners het niet makkelijk hebben. Dat klopt, maar dat weten we zonder de internationale romadag ook wel. In 'mijn' gebied wonen heel veel roma. Niemand weet hoeveel, want een heleboel zijn er niet geregistreerd en hebben derhalve geen recht op huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg, om maar een wat te noemen. Er is sprake van een onmogelijke vicieuze cirkel: geen registratie, geen werk, geen opleiding voor de kinderen, geen registratie, geen werk, geen opleiding voor de kinderen etc. Daar komt nog eens een scheutje racisme overheen en je begrijpt de uitzichtsloosheid.

Maar de roma zelf zijn ook niet vrij van schuld. Ze zouden zich natuurlijk wél kunnen registreren en hun kinderen wél naar school kunnen sturen. Maar een kind op school, betekent een kind minder dat inkomsten binnenbrengt. Inkomsten overigens. die vaak weer moeten afgedragen aan een romaschurk die lekker verdient aan de narigheid van zijn mede-roma.

Natuurlijk zijn er roma die wel gewoon meedraaien in de Servische, de Bulgaarse, de Macedonische, de Albanese en de Roemeense samenlevingen. Er zijn er zelfs die uitermate succesvol zijn. Maar het gros is arm, vist karton uit de vuilcontainers, wast autoruiten bij stoplichten of bedelt.

Als er evenwel één ding is waar roma goed in zijn, dan is het muziek maken. Dat toonden ze gisterenavond maar weer eens, onder meer op Trg Republike, het Plein van de Republiek in het centrum van Belgrado. Ik was moe, net terug uit Bulgarije en ik wilde eigenlijk naar bed. Maar ik ben blij dat ik toch nog even naar Kal ben gaan luisteren. Als je meer wilt horen van deze band kun je hier terecht.

VOERTUIGENSERIE

Geen idee wat dit is. Iets met electriciteit, denk ik.

what's in a name

Altijd grappig, buitenlandse namen...

radomir

Radomir dus. Ik schreef er al over voordat ik naar Bulgarije vertrok, dus dat ga ik niet herhalen. Het waren twee vermoeiende dagen. Niet zozeer omdat het van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat werken was (dat gebeurt wel vaker), maar meer omdat het om de een of andere reden niet wilde vlotten. Als je de invloed van massa-ontslag op een klein stadje wilt laten zien, heb je natuurlijk mensen nodig die ontslagen zijn om hun verhaal te vertellen. Het wilde maar niet lukken om mensen te vinden die dat wilden. Ontslagenen genoeg, maar zodra het woord camera viel, hielden ze de lippen stijf op elkaar. "Angst" was de uitleg die ik kreeg als ik vroeg naar het waarom. Sommigen haalden er het communisme bij; een periode waarin je maar beter over alles je mond kon houden, zeker tegen een buitenlander. Anderen zeiden dat ze, als de crisis eenmaal voorbij is, graag weer in de fabriek willen werken. En stel je voor dat de directie me op televisie te zien krijgt... Uiteindelijk is het overigens allemaal wel gelukt.
De fabriek dus, de Metaal Industrie Radomir. Als je onderstaand plaatje goed bekijkt, zie je de schaal. De fabriek op de achtergrond is groot, het plaatsje is klein.

En alles in die fabriek is staal, staal en nog eens staal (ze maken er onderdelen voor de staalindustrie; hoogovens en zo).

De fabriek is in 1989 opgeleverd en nu ziet-ie er zo zo uit:

Ik barst van het materiaal. Dat ga ik morgen met Sale eens rustig bekijken en dan gaan we er vrijdag een mooie reportage voor het Journaal van maken. En dan komt er ook nog een radioreportage. Uitzenddata weet ik nog niet.

warboel 2

Een week geleden liet ik een plaatje zien van hoe de electriciteitsvoorziening in Servië aan elkaar geknoopt kan zitten. Niet erg professioneel soms, om het zacht uit te drukken. In Bulgarije kunnen ze er ook wat van. Hierboven zie je de 'stoppenkast' van een verdieping van een gebouw waar onder meer een arbeidsbureau en een bank in zijn gevestigd.

VOERTUIGENSERIE

Het gaat weer lekker met de voertuigenserie. Een enigszins gebutste Peugeot 504 dit keer. Zonder twijfel gekocht in de tijd dat het goed ging met Joegoslavië en dat is al heel lang geleden.

metaal

Lang genoeg in Belgrado gezeten. Ik ga maar weer eens op pad. Naar Bulgarije. Je herinnert je misschien nog dat ik er in januari ook was, toen in verband met de gascrisis. Nu ga ik er voor NOS radio en televisie een reportage maken over de gevolgen van de economische crisis. In hetzelfde plaatsje (Radomir, zie boven, ik hoop dat de sneeuw weg is) en in dezelfde fabriek: de Metaal Industrie Radomir (zie onder, hoop hetzelfde).

Tot eind vorig jaar was dat een goed draaiende en een prettige winst opleverende fabriek. Maar plotseling is het met een noodgang bergafwaarts gegaan. Eerst geen gas (honderd ontslagen), nu geen opdrachten (zeshonderd ontslagen). Tot voor kort draaiden er nog drie ploegen, nu nog maar één. Van de oorspronkelijke efhonderd werknemers zijn er nog maar vierhonderd over.

Waarom juist hier? Om een aantal redenen. Deze metaalfabriek was de laatste op communistische leest geschoeide fabriek die in Bulgarije is gebouwd. Nu weliswaar geprivatiseerd, maar ervan uitgaande dat industrie groot moet zijn. Industrieel midden- en kleinbedrijf bestaat nauwelijks in Bulgarije en dus zijn de gevolgen van de economische crisis ook anders dan bijvoorbeeld in Nederland. Een tweede reden is de schaal van de fabriek in relatie tot de schaal van het stadje, waar zo'n zestienduizend mensen wonen. Veruit de meeste inwoners zijn direct, danwel indirect afhankelijk van de Metaal Industrie. De kans is dus groot dat het hele sociale structuur van Radomir in elkaar dondert. Nou, daarom dus.

Ik vermoed dat ik de komende dagen heel hard aan het werk ben en, als ik überhaupt kan beschikken over een internetverbinding, dus even niet kan bloggen. Als het goed is ben ik woensdag weer terug.

compensatie

De Servische regering heeft er lang over gedaan, maar eindelijk is het dan zover: ze heeft erkend dat de staat een paar weken geleden negenhonderdduizend dollar heeft overgemaakt aan Bryan Steinhauer (links), een 22-jarige Amerikaan die in juni vorig jaar in een coma werd getimmerd door de evenoude Miladin Kovačević (boven) uit Servië. In ruil daarvoor heeft de Amerikaanse officier van justitie het strafdossier van Miladin naar Belgrado gestuurd.

Ik weet het niet hoor, maar deze kwestie in volgens mij uniek in de internationale strafrechtgeschiedenis. Nog even in het kort. Steinhauer en Kovačević krijgen ruzie in een of ander New Yorks café. Boom Miladin geeft struikje Bryan een dreun. Steinhauer raakt in coma en komt daar maandenlang niet meer uit. De Serviër wordt gearresteerd, komt op borgtocht vrij, moet natuurlijk zijn paspoort inleveren en mag het land niet verlaten, ritselt niettemin een reisdocument op het Servische consulaat en licht zijn hielen. Terug in Servië toont hij overigens geen greintje berouw en is hij de held van de Servische Radicale Partij.

Een diplomatieke rel volgt. De Amerikanen willen Miladin terug, de Serviërs zeggen dat hun grondwet dat verbiedt. De Serviërs zeggen: we vervolgen hem hier wel, de Amerikanen weigeren het dossier op te sturen. In maart verschijnen er berichten in de Servische pers over een deal. De regering verklaart de kwestie staatsgeheim (!). Die deal was er dus toch.

Wat een gekke rechtsgang. Kovačević is niet veroordeeld (en ik betwijfel of dat ooit zal gebeuren) en toch is er een schadevergoeding betaald en dan niet door degene die wordt geacht geslagen te hebben, maar door de Servische belastingbetaler. De regering zegt: niks belastingbetaler, want dat geld komt uit inbeslaggenomen crimineel geld. Onzin natuurlijk, want als die negenhonderdduizend gulden niet aan Steinhauer was betaald, had er iets anders mee gedaan kunnen worden en dat iets anders moet nu uit belastinggeld worden betaald.

En dan de Amerikanen, die zo graag willen dat de dreunuitdeler achter de tralies belandt. Dat haal je de koekoek. Eerst geld en dan het dossier. Wat voor justitie is dat?

Natuurlijk moet Kovačević boeten voor wat hij heeft gedaan, als een rechter tenminste eerst vaststelt dát hij het heeft gedaan. Natuurlijk moeten de Servische diplomaten die hem vliegensvlug aan een nieuw paspoort hebben geholpen een zware duw krijgen. En natuurlijk moet de familie Kovačević (die razendsnel in staat was om de borgsom van honderdduizend dollar te betalen en dus klaarblijkelijk niet onbemiddeld is) worden aangesproken op de betaalde schadevergoeding (in het geval zoonlief schuldig wordt verklaard).

Aan gene zijde van de Atlantische Oceaan mogen ze zich echter ook wel even achter de oren krabben. Hier is recht verkracht door een (machtig) land, dat andere landen altijd heel goed weet te vertellen hoe zich te gedragen en nu in een achterkamertje schimmige zaken heeft gedaan. Waarom? Ik snap er geen zak van.

VOERTUIGENSERIE

Ik heb al eens een Trabant laten zien, maar dat was een gewone. Gisteren kwam ik een reuze-uitvoering van het Oostduitse mini-autootje tegen: een Trabant Wagon. Ik ben erg benieuwd wat de eigenaar erin vervoert. Al te zwaar kan het niet zijn, want dan gaat deze super-Trabi onherroepelijk door zijn assen.

HELEMAALST

Na HELEMAAL en HELEMALER nu dus HELEMAALST. De knoppen zijn ontsproten, de blaadjes ontvouwd. Frisgroen en haast nog nat van de bevalling, een beetje hangerig, alsof ze zich nog niet realiseren dat hun een verantwoordelijke taak wacht: huize Godfroid/Godfroa beschermen tegen de hete zomerzon. De blaadjes aan de boom voor mijn raam.

claus

Ik wist wel dat Hugo Claus karrenvrachten poëzie had geschreven, maar ik had het nooit gelezen en ik wist dus ook niet dat het zo mooi was. En gisterenavond werd het me zomaar op een presenteerblaadje aangeboden. In de kelder van de stadsbibliotheek van Belgrado, in het Nederlands én in het Servisch (hoe dat klinkt, kun je hieronder horen). Merkwaardig.

claus.mp3

HELEMALER!!!

Geen commentaar nodig.

opluchting

Gisteren schreef ik een beetje somber over de staat van de Servische economie. Vandaag is alles anders, want ik las zojuist dat Servië een vrijhandelsverdrag heeft getekend met Wit-Rusland. Over en weer zullen er geen importheffingen worden betaald. Stop de persen, hijs de vlag. Als dat geen goed nieuws is, zalf op de wonde en olie op de golven van de turbulente economie. Zo zie je maar waar een skivakantie van de Witrussische president Loekasjenko op Kopaonik toe kan leiden. Ik ben een paar keer in Wit-Rusland geweest en wat me daar in economische zin van bij is gebleven is dat het daar geen vetpot is. Benieuwd wat Servië erheen gaat exporteren. Hier kunnen we in ieder geval een stroom aan tractors verwachten, want als de Witrussen één ding kunnen, dan is het tractors in elkaar sleutelen.

We moeten overigens niet te vroeg juichen. Servië (eigenlijk toen nog Joegoslavië) heeft ergens in 2000 ook een dergelijk akkoord gesloten met de grote bondgenoot Rusland. Leek ook prachtig. Helaas heeft het Russische parlement, de Doema, die overeenkomst tot op de dag van vandaag nog niet bekrachtigd. Fijne bondgenoot.

warboel

Eén van de ergernissen in Belgrado is dat de electriciteit er zo nu en dan mee ophoudt. Niet vaak, maar vaak genoeg om irritant te zijn. Zit je een boek te lezen, een film te kijken, met vrienden in het café en floep, is het donker. Als ik zo eens kijk naar deze warboel van kabels begrijp ik ineens een stuk beter hoe dat komt.

ps Wisten jullie dat dit het vijfhonderdste stukje op het Belgradoblog is. En dat in driehonderdvijfendertig dagen, dat maakt gemiddeld dus op een haar na anderhalf stukje per dag. En dat moeten jullie allemaal lezen. Complimenten.

HELEMAAL!!!

De straathonden liggen lui in de zon:

De narcissen staan er kleurig bij in Kneza Mihajlova:

Aleksandra heeft haar jack uitgektrokken:

De terrassen zitten vol:

De knoppen in de boom voor mijn raam zijn niet meer te houden:

En vandaag staat er HELEMAAL!!! boven de post, terwijl er een paar dagen geleden nog BIJNA!!! stond. Dat kan maar één ding betekenen: Ik heb de lente in Belgrado officieel voor begonnen verklaard.

claus

Morgen in de stadbibliotheek van Belgrado: De avond van Hugo Claus. Jazeker, er bestaan een paar Serviërs die wel eens van hem hebben gehoord en Aleksandra heeft een Servische vertaling van Het verdriet van België. En vergeet niet dat de Universiteit van Belgrado een heuse faculteit Neerlandistiek heeft.
Er zal morgenavond zowel in het Nederlands als in het Servisch poëzie van de vorig jaar overleden Vlaming worden voorgelezen. Benieuwd hoe dat zal gaan klinken. Ik ga er heen, ten eerste omdat ik het leuk vind en ten tweede om een reportage te maken voor het Radio 1 Journaal van vrijdagochtend. Dus als je wilt weten hoe Claus in het Servisch klinkt, moet je dan luisteren. Wellicht post ik ook een fragmentje op het Belgradoblog.