verontrustend

De 'Voor een Europees Montenegro'-coalitie van rechterszoon Milo Đukanović heeft de parlementsverkiezingen van gisteren gewonnen. Dat verbaast niemand. Milo is al jaren onaantastbaar. De pro-Europa Montenegrijnen hebben echter niet alleen gewoon gewonnen, ze hebben zelfs de absolute meerderheid in het parlement gehaald. Volgens de laatste voorspellingen bezetten Milo's vrienden straks tussen de 47 en 49 van de 81 zetels. En zelfs dat is nog niet alles. Đukanović' partijgenoot Filip Vujanović is ook nog eens president.

Er tekent zich een verontrustende parallel af met een ander land in de regio: Macedonië. Ook daar heeft één partij het volledig te zeggen in de volksvertegenwoordiging en ook daar levert dezelfde partij (hoogstwaarschijnlijk) de president: de VMRO van Nikola Gruevski.

Ik gun ieder land de leider die het verkiest. Daar ga ik geen commentaar op leveren. Waarom dan toch dat woord verontrustend? Ten eerste omdat het slecht is voor een democratie als de oppositie volledig buitenspel staat. En dat geldt zowel voor Montenegro als Macedonië. Đukanović, noch Gruevski trekt zich iets aan van politieke minderheidsstandpunten en dat leidt ongetwijfeld tot wrevel en onrust. Bovendien hebben beide heren zich ontwikkeld tot minipotentaatjes (ze leiden nu eenmaal mini-landjes), die slechts geïnteresseerd zijn in macht voor zichzelf en hun vrienden. En die macht strekt in deze regionen veel verder dan het landsbestuur. Leiders benoemen hier per definitie politieke vrienden op alle belangrijke of minder belangrijke posten, of het nu gaat om de baas van de spoorwegen, de president van de nationale bank, de directeur van de posterijen of de bevelhebber van het leger. Letterlijk álle macht komt dus in handen van één enkele clan te liggen (waar dat in Macedonië toe leidt, zal ik elders uitleggen) en alle macht in één hand leidt steevast tot corruptie en minder prettige vormen van misbruik van die macht.

Wat je ertegen kunt doen? Wel, allerleerst als oppositie de hand in eigen boezem steken, want onderling gekissebis is één van de hoofdoorzaken van de verkiezingsnederlaag. Verder zal Europa, waar vooral Đukanović dolgraag bij wil horen, een scherp oogje in het zeil moeten houden. Niet om te paternaliseren, maar om te voorkomen dat beide landen vervallen tot dictatoriale bananenrepublieken of, toepasselijker in dit gebied: paprikarepublieken.