recht?

Ik was even twee dagen met heel andere dingen bezig. Vandaar. Excuses, ik hoop dat jullie je desalniettemin hebben vermaakt.
Mens, mens, wat een belangstelling ineens. De internationale media tuimelen over de regio heen alsof er iets heel bijzonders aan de hand is. En dat is eigenlijk ook wel zo.
Zoals jullie ongetwijfeld weten, buigt het Internationaal Gerechtshof zich sinds gisteren in het Vredespaleis in Den Haag over de vraag of de Albanezen in Kosovo het recht hadden om zich onafhankelijk te verklaren en neem van me aan dat het een ingewikkelde kwestie is. Waar baseer je zo'n oordeel op? Er zijn namelijk geen internationale wetten die voorschrijven wanneer een bevolkingsgroep dat recht wel en wanneer een bevolkingsgroep dat recht niet heeft. Vandaar dat de zaak internationaal zoveel aandacht krijgt.
Wat de internationale media steeds verkeerd melden, is dat de zaak is aangespannen door Servië tegen Kosovo. Dat is niet het geval. Het zou ook niet kunnen, want Kosovo is geen lid van de Verenigde Naties. Servië heeft de Algemene Vergadering van de VN verzocht de kwestie aan het Hof voor te leggen en dat is gebeurd. Die Algemene Vergadering heeft de rechters om een advies gevraagd. Er komt dus geen bindend vonnis. Dat advies zal dan wel weer de basis vormen voor onenigheid. Ik kan me hoe dan ook nauwelijks voorstellen dat de Albanezen zich weer bij Servië zullen aansluiten, als het Hof hun beslissing van 17 februari 2008 als onrechtmatig bestempelt. Omgekeerd geloof ik ook niet dat Servië afstand zal doen als de rechters anders besluiten.
Inhoudelijk is er eigenlijk niet eens zoveel te bespreken. Want wat zijn de feiten (voor degenen die het niet weten)? Kosovo was tot 1999 onderdeel van Servië, dat onderdeel van de Federale Republiek Joegoslavië was. Hoewel de Albanezen beweren van wel, had Kosovo, anders dan de zes republieken van de federatie, niet het grondwettelijke recht van afscheiding. Milošević had in 1989 zelfs de grote mate van autonomie, die Kosovo in 1974 had gekregen, goeddeels teruggedraaid. En of je dat leuk vindt of niet, dat was een rechtsgeldig besluit.
Na de oorlog in 1999 nam de Veiligheidsraad van de VN resolutie 1244 aan. Ik heb daar wel vaker uit geciteerd, maar omdat ze eigenlijk het antwoord geeft op de hamvraag, doe ik dat nog maar eens. In annex 2 staan de "principes" te lezen waaraan moet worden voldaan. Punt 5 stelt letterlijk: "Vestiging van een interimbestuur als onderdeel van een internationale aanwezigheid (=Unmik), waaronder de bevolking van Kosovo substantiële autonomie kan genieten binnen de Federale Republiek Joegoslavië (nu Servië)". Belgrado heeft die autonomie herhaaldelijk aangeboden, de "meest verregaande vorm van autonomie", hoor ik Vojislav Koštunica nog zeggen. Daar is volgens mij geen woord Chinees aan. En omdat de resolutie nooit is gewijzigd of ingetrokken, is ze nog steeds van kracht. De onafhankelijkheidsverklaring is er overduidelijk mee in strijd. Ergo, die is onrechtmatig, zou ik als juridische leek zeggen.
Kosovo en zijn internationale supporters stellen daar feitelijk eigenlijk helemaal niks tegenover. Ze zeggen dat de afscheiding moet worden gezien in het kader van de ineenstorting van Joegoslavië. Ja, nou en? Ze stellen dat Kosovo een "uniek geval" is. Hoezo? Ik ken nogal wat andere voorbeelden van bevolkingsgroepen die zich niet thuis voelen in het land waar ze wonen. Ze wijzen op repressie en mensenrechtenschendingen. Los van de vraag hoe waar die beschuldigingen zijn en wie er de aanleiding toe heeft gegeven, snijdt ook dat argument geen hout, omdat Servië op 5 oktober 2000 een heel andere koers heeft gekozen.
Kortom, als ik rechter in dat Hof was, dan zou ik helemaal geen jaar nodig hebben om tot een oordeel te komen.

Internationaal (en vooral in Den Haag) wordt er natuurlijk ook reikhalzend uitgekeken naar hetgeen Serge Brammertz vanavond in New York gaat rapporteren. De hoofdaanklager bij het Joegoslaviëtribunaal maakt daar namelijk bekend hoe hij de samenwerking van Servië met het tribunaal beoordeelt. Algemeen wordt aangenomen dat hij positief zal zijn. De vraag is hoe positief en vooral: welke woorden kiest hij ervoor. Ik zal op het puntje van mijn stoel zitten, want het betekent nogal wat. Zullen de Nederlandse regering en de Tweede Kamer er aanleiding in zien hun rigide standpunten af te zwakken? Een revolutie zit er sowieso niet in. Minister Verhagen van buitenlandse zaken heeft al laten weten dat hij druk op Belgrado wil houden, dus een aanvraag voor het kandidaat-lidmaatschap van de EU maakt niet zo heel veel kans. Wellicht dat het Interimakkoord en het Stabilisatieverdrag (getekend in 2008) eindelijk bekrachtigd zullen worden. Afijn, Verhagen is op 16 december hier. Dan zullen we het allemaal uit zijn eigen mond horen.