alarm

This is a press release of the European Commission - Ceci est un communiqué de presse de la Commission européenne

Keywords : Freedom/Liberté;Justice;Security/Sécurité
Other links : IP/09/1852;
________________________________________________________________________________________________

Visa free travel for citizens of the former Yugoslav Republic of Macedonia, Montenegro and Serbia before Christmas

____________________________________________________________________

Contacts : Michele Cercone +32 498/982 349 - +32 2 298 09 63 - Michele.Cercone@ec.europa.eu
Riccardo Mosca +32 498/961 404 - +32 2 296 14 04 Riccardo.Mosca@ec.europa.eu
____________________________________________________________________________

Official information of the European Commission is available at any time at http://europa.eu/rapid/
Les informations officielles de la Commission européenne sont accessibles à tout moment sur http://europa.eu/rapid/
____________________________________________________________________

If you no longer wish to receive esPRESSos, please send an e-mail to comm-espresso-unsubscribe@ec.europa.eu
Si vous souhaitez ne plus recevoir les esPRESSos, envoyez un courriel à comm-espresso-unsubscribe@ec.europa.eu.European Commission - Spokesperson's Service - * : B-1049 - Brussels - Belgium - Commission européenne - Service du Porte-parole - * : B-1049 - Bruxelles - Belgique - ( : +32(0)2 299 11 11

Nou, maken jullie je borst maar nat. Dat worden dus hordes balkanezen met de kerst. Ramen en deuren dicht, dochters thuis houden, zonen bij thuiskomst controleren op vuurwapens, steekwapens, handgranaten, boobytraps, gesmokkelde sigaretten, heroïne en jonge meisjes. Een kerstcadeautje van de Europese Unie. Zouden ze in Brussel weten dat ze in alle drie de landen bijna allemaal orthodox zijn en dat orthodoxen hun kerst begin januari vieren?

recht

Naar wat ik ervan had verwacht, was het een enorme tegenvaller. Niets scherp requisitor, complottheorieën, spionnentaal, Nato-killer-verwijten. Geen vlammend verweer en juridische scherpslijperij. Er was geen hitsige rechtbankverslaggeefster te bekennen, geen televisiecamera in de verre omtrek. In tv-series gaat het altijd heel anders met rechtszaken.

Stel je het volgende voor: een sombergrijs gebouw; een politiebureau (hoezo trias politica, de rechterlijke macht zit hier bij de uitvoerende macht op schoot). Een aluminium deur, langs een hokje waar een politieman de krant zit te lezen, een binnenplaats op, weer een aluminiumdeur door naar een gangetje en weer een hokje, waar vier politiemannen de krant zitten te lezen. Een geur van een beerput, de wc-deur staat open. Een van de politiemannen herkent Aleksandra (die mee is als onbeëdigd tolk), slaat intiem zijn arm om haar heen een en fluistert in haar oor dat ze de mooiste tv-presentator van het land is. Hij heeft gelijk, ik had een slechtere smaak verwacht. Drie stoelen op een rijtje, de stoffen zittingen glimmen van de honderden billenparen die er in de loop der jaren zenuwachtige winden hebben zitten laten.

G-O-D-F-R-O-I-D klinkt het van achter de zwaar stalen deur, die op een kier geopend is. Ik begrijp daaruit dat het mijn beurt is. Een klein kamertje, de televisie aan de muur staat aan, het eerste net van de RTS. Achter een computer op een soort Ikeau-bureau een jonge vrouw met een strenge bril. Daar achter, op een verhoginkje, een dikkige, vriendelijk ogende man in een goedkope spijkerbroek en achter zich een goedkope nepleren jas aan een spijker in de muur. Dat blijkt de rechter te zijn. Hij lijkt verdacht veel op de ober in kafana Bled bij mij vandaan een straat verderop.

NAAM!, zegt de strenge jonge vrouw luid. Ik zeg mijn naam. GEBOORTEDATUM! Ze vraagt het niet, ze roept het uit. Ik zeg, een beetje timide, 25 juli 1959. GEBOORTEPLAATS. Leerdam. IS DAT IN NEDERLAND! Ja, dat is in Nederland. NATIONALITEIT! Nederlands. NAAM VAN DE VADER! Frederik. Is dat gespeld F-R-E-D-E-R-I-K. Ja mevrouw. De naam van mijn moeder wil ze niet weten.

Dan spreekt de magistraat. "In april van dit jaar is de wet veranderd, waardoor buitenlanders verplicht zijn een maand voor het verlopen van hun verblijfsvergunning een nieuwe aan te vragen. Ik neem aan dat u daar niet van op de hoogte was." Nog voordat ik antwoord kan geven, vraagt hij: "Wat is uw inkomen?" Ik zeg mijn inkomen. "Dat is dan vijfduizend dinar boete en duizend dinar gerechtelijke leges." Ik heb nog geen vijf minuten binnen gezeten.

De mevrouw geeft me een ontvangstbewijs voor de bank waar ik de boete moet gaan betalen. En dan begint de ellende. De Banka Intesa op de hoek is net dicht, de Agrobanka een eindje verderop ook. De Pireaus Bank nog weer verder werkt helmaal niet op zaterdag. Inmiddels is het gaan regenen. Ik vloek hardgrondig, nadat ik tegen de dichte deuren van nog eens drie banken ben aangelopen. De enige kans is het centrum en inderdaad, na twintig minuten zoeken naar een parkeerplaats, blijkt de Banka Intesa in de Knez Mihailovastraat open. Een flinke rij. De dienstdoende juffrouw achter de balie glimlacht hemels, maar werkt in het tempo van een gemankeerde slak. Ik moet ongelooflijk nodig naar de wc.

Uiteindelijk lukt het me van mijn zesduizend dinar af te komen. Terug naar de rechtbank. "De rechter is lunchen," zegt de politieman in het gangetje en hij slaat weer zijn arm om Aleksandra heen. Ik ontplof zowat en waag me toch maar naar het toilet waar de beerputlucht uitkomt. Die zag er zo uit (in de rest van het gebouw durfde ik niet te fotograferen).

Ooit wel eens in een Nederlandse rechtbank geweest? Daar zien de wc's er echt heel anders uit. We laten de recu's zien. Ik ontvang het inmiddels uitgeprinte vonnis (en zie dat de rechter Goran Milutinović heet) en krijg mijn paspoort terug. Het recht heeft zijn loop gehad.

voertuigenserie

Een NSU 1200. Het paradepaardje van de Duitse NSU Motorenwerke, lees ik op wiki, geproduceerd van 1967 tot 1973. Ik kan ze me nog wel uit m'n eigen jeugd herinneren. Ze zien er nu gek uit, maar toen waren ze redelijk populair, schappelijk geprijsd en erg pittig. Volkswagen, dat NSU in 1969 kocht, draaide de NSU de nek om vanwege te grote concurrentie met de eigen Kever. Maar hier in Belgrado hebben we er lekker nog een.

crimineel

Ik weet het, ik ben een misdadiger. Morgen om half een moet ik voor de recher aan de Bulevar Despota Stefana verschijnen voor een zwaar vergrijp: ik heb de deadline om aan de procedure voor een nieuwe verblijfsvergunning te komen overschreden. Ik zal mijn innige spijt betuigen tegenover de magistraat en ik hoop dat er met een boete van af kom en niet in het cachot zal belanden.

Eerder dit jaar nam het parlement een wet aan, die buitenlanders met een verblijfsverguning verplicht een maand voor de verstrijkingsdatum van de oude te beginnen met de procedure om een nieuwe te verkrijgen. Ik wist dat, hoewel ik geen idee heb waarom het zo is, maar ik ging ervan uit dat die procedure voor mij begint met de aanvraag van een nieuwe journalistenaccreditatie (zonder krijg je geen verblijfsvergunning). Verkeerd gedacht. Die procedure begint bij de vreemdelingenpolitie.

Ik had dus mijn nieuwe accreditatie en omdat mijn oude verblijfsvergunning pas op 11 december afloopt, dacht ik dat ik tussendoor tijd genoeg had om naar Roemenië te gaan. Aan de grens nam de politie evenwel mijn witte kartonnetje in, waarop het bewijs van registratie in de gemeente Belgrado staat vermeld (dat was me in al die jaren nog nooit gebeurd). Ik moest dus opnieuw naar het politiebureau Stari Grad om een nieuw te gaan halen. Opnieuw enige vertraging, maar allemaal nog ruim voor 11 december.

Vanochtend kwam ik bij de vreemdelingendienst, waar ze me uiterst voorkomend vertelden dat ik de wet had overtreden en dat ik naar de rechter moet. Fluitje van een cent, waarschijnlijk een boete van een euro of vijftig, maar niks dramatisch. Toen kwam er een nieuw probleem aan het licht. Mijn paspoort verloopt in juli volgend jaar, dus ze kunnen me hoe dan ook geen verblijfsvergunning geven, vertelde de inspecteur geduldig (de politie is werkelijk veranderd). Of het dan niet mogelijk is om een vergunning voor een half jaar of zelfs maar voor drie maanden te verstrekken, vroeg ik nog. Nee, dat kan niet, luidde het antwoord, omdat het paspoort na afloop van de verstrijkingsdatum van de verblijfsvergunning nog minimaal een half jaar geldig moet zijn (volgen jullie het nog?). Dat wist ik dan weer niet.

Ik moet dus eerst naar de rechter en dan een nieuw paspoort gaan aanvragen bij de Nederlandse ambassade. De uitgifte daarvan duurt evenwel twee tot drie weken, maar als ik een papiertje kan krijgen waar opstaat dat de aanvraag is ingediend, nemen ze daar bij de vreemdelingenpolitie genoegen mee. Nu ontstaat er nog een nieuw probleem. Ik moet op 14 december in Roemenië zijn en dan heb ik misschien helemaal geen paspoort. En ik moet hoe dan ook voor 11 december het land uit zijn, omdat dan mijn verblijfsvergunning verloopt. Help, hoe moet dat allemaal?

Misschien moet ik inderdaad maar een poosje het gevang in om mijn zonden te overdenken.

politieke mores

En dan gaan we nu over naar het Servische parlement, alwaar de geachte afgevaardigde Gordana Pop-Lazarević (Servische Radicale Partij) het niet eens was met de diciplinaire straf van fungerend voorzitter Gordana Čomić (Democratische Partij) voor een van haar collega's, Aleksandar Martinović (Servische Radicale Partij). Čomić betichtte Martinović ervan te hebben gelogen over een brief van bisschop Irinej (onbelangrijk waar die over gaat), hetgeen feitelijk juist was, want de afgevaardigde had gezegd dat die brief door de bisschop peroonlijk was geschreven, terwijl Irinej dat zelf schriftelijk heeft ontkend. De fungerend voorzitter zette dan ook pardoes de microfoon uit, zodat Martinović alleen voor zijn eigen genot stond te praten. Mevrouw Pop-Lazarević ontstak vervolgens in zodanig grote woede over het onrecht dat haar politieke geestverwant was aangedaan, dat ze allebei haar schoenen (jazeker, allebei) in de richting van het presidium smeet, doch dat jammerlijk miste. Je moet goed kijken op het filmpje, want het is nauwelijks te zien. Op 20 seconden, helemaal rechts in beeld gaat de tweede schoen. Als je wilt, kun je ook hier nog even kijken. De vergadering, die eigenlijk over het stauut voor Vojvodina had moeten gaan, maar daar natuurlijk helemaal niet over ging, werd tien minuten geschorst, mevrouw Pop werd eruit gstuurd en radicalenfractieleider verklaarde tegenover journalisten trots dat deze schoenen op dezelfde manier de geschiedenis in zullen gaan als het schoeisel dat een Iraakse journalist ooit naar president Bush gooide. Die man moet er overigens wel drie jaar voor brommen. Benieuwd of mevrouw Pop dat ook boven het hoofd hangt.

straattaal

Straten overal ter wereld spreken hun eigen taal. Ook die in Belgrado. Bezoekers die de stad goed kennen, kunnen dit stukje wel overslaan. Voor hen zal er weinig nieuws in zitten. Voor gewone stervelingen echter wil ik eens een paar typisch Belgradose voorbeelden van zulke straattaal laten zien.

Om maar te beginnen met hun namen. Daarin weerspiegelt zich het verleden en de huidige politieke voorkeur van stad en land. Tot groot verdriet van taxichauffeurs en oudere inwoners veranderen de straatnamen met zekere regelmaat. Zij blijven dan ook bij voorkeur de oude gebruiken.

Neem Svetogorska in het centrum. Zoals je op het bordje kunt zien, had die van 1872 tot 1896 een poëtische naam: Ulica Dva Bela Goluba, de Straat van de Twee Witte Duiven. Daarna werd het (voor degenen die geen cyrillisch lezen) voor het eerst Svetogorska (de Serviërs noemen het Griekse eiland Athos Sveta Gora, heilige berg), vervolgens Bitoljska (naar het Macedonische Bitola), Žorža Klemensoa (naar de Franse staatsman Georges Clemenceau, tegenwoordig heet het laatste stuk van Francuska zo), toen maar weer eens een paar jaar Svetogorska, daarna moest er natuurlijk een partizanenheld worden vernoemd. een Kroaat nog wel: Ivan 'Ivo Lola' Ribar en nu is het dus weer Svetogorska.

Er zijn andere voorbeelden te over. Het bekendst is wellicht Bulevar Revolucije. Die wordt door bijna iedereen nog steeds zo genoemd (of simpelweg Bulevar), maar hij heet nu eigenlijk Bulevar Kralja Aleksandra naar koning Aleksandar Karađorđević (koning van 1921-1934). Bij mij achter loopt de Bulevar Despota Stefana (Servische edelman 1374-1427, zoon van legendarische prins Lazar van de slag op het Merelveld), die voorheen Bulevar 29. Novembra (Dag van de Republiek in Joegoslavië, op 29 november besloot de Anti-fascistische Raad voor de Bevrijding van Joegoslavië dat het land een socialistische federale republiek zou worden). De laatste loot aan de stam is de Bulevar AVNOJ-a (AVNOJ was die Anti-fascistische Raad van hiervoor), die nu Bulevar Zorana Đinđića heet. Ook de naam van mijn eigen straat Carigradska (= Istanboel, danwel Constantinopel) heeft niet altijd zo geheten. Die heeft een poos onder de naam Bure Strugara (vanzelfsprekend ook een partizaan) bestaan.

Graffity is natuurlijk ook een vorm van straattaal. Belgrado staat er vol mee. Tijdens een kort ochtendwandelingetje heb ik zomaar wat plaatjes gemaakt. Politiek is hier een favoriet onderwerp op muren. En natuurlijk zijn de tekstenspuiters het niet met elkaar eens. Is Kosovo Servië of is Ibiza dat en moet je dat in latijns of in cyrillisch schrift schrijven?

En voor het geval Maxime (zie gisteren) denkt dat iedereen op hem zit te wachten, vergeet het maar.
Gelukkig gaat het niet alleen maar over politiek. Sale blijkt namelijk erg van Juliana te houden.

voertuigenserie

Daar is weer een zeer geschikt exemplaar voor de voertuigenserie. Een Opel Rekord uit, ik schat, 1958 of 1959. Kan wel een poetsbeurt gebruiken, maar ziet er verder nog tof uit. Volgens mij kun je er zo mee wegrijden.

maxime

We gaan maar weer eens een nieuwe poging wagen. Media hier melden dat Maxime Verhagen (Maksim Ferhagen) op 16 december op bezoek komt in Belgrado. In juli ging dat niet door, omdat ze hier van plan waren de Nederlandse minister van buitenlandse zaken ervan te overtuigen dat ze volledig samenwerken met het Joegoslaviëtribunaal. Dat kan wel wezen dat jullie dat vinden, maar daar moet je niet mij, maar de hoofdaanklager bij het tribunaal, Serge Brammertz, van overtuigen, luidde toen in het kort Maximes reactie.
Wel, Brammertz staat op het punt zijn ei te leggen. Op 3 december rapporteert hij aan de Veilgheidsraad van de Verenigde Naties. Een paar dagen later vergaderen de Europese ministers van buitenlandse zaken en een week daar weer na komt Verhagen dus hierheen (als de berichten kloppen). Spannende dagen.
Waar gaat het ook weer om? In 2008 tekenden de Europese Unie en Servië twee akkoorden (het Interimakkoord en het Stabilisatie- en Associatieverdrag); een worst om de Serviërs over te halen Boris Tadić als president te kiezen en zijn Democratische Partij de grootste in het parlement te maken. Dat lukte, maar de akkoorden zijn, vooral door verzet van Nederland, nooit bekrachtigd. Het EU-lidmaatschap is nog net zover weg als voor de verkiezing van Tadić.
Overigens is Nederland volgens de Sloveense president Danilo Türk niet de enige dwarsligger en ik geloof hem eerlijk gezegd wel. Volgens mij heerst er onder een deel van de EU-lidstaten om de een of andere reden een veel groter wantrouwen tegenover Servië dan tegenover de rest van de regio. Die andere landen vinden het alleen wel makkelijk dat Nederland de kastanjes uit het vuur haalt.
We zullen zien.
Update: Hier een interview met Verhagen op nu.nl. Nou ja, interview, eigenlijk meer een monoloog waarin hij maar weer eens de mogelijkheid krijgt om het standpunt van de Nederlandse regering uit te dragen (dankjewel David voor de tip). En hoor en zie ik het goed? Volgens mij had de excellentie een borrel op.

blij

Eindelijk is het zo ver. Milorad Ulemek, alias Legija, en Zvezdan Jovanović zullen (het grootste deel van) de rest van hun leven in gevangenis moeten slijten, mits ze niet weten te ontsnappen en mits er niet nog eens een regime komt dat zal besluiten de twee top-patriotten vrij te laten. Want niets is uitgesloten. Zesenhalf jaar na de moord op premier Zoran Đinđić legde het Hooggerechtshof in Belgrado de heren vandaag ieder veertig jaar gevangenisstraf op, het maximum in Servië. Jovanović omdat hij de trekker had overgehaald, Ulemek omdat hij daar opdracht toe had gegeven. Of er nog iemand achter de schermen achter Legija stond, weten we niet en dat zullen we waarschijnlijk ook nooit te weten komen. Ulemek zelf had overigens genoeg redenen om een hekel aan Đinđić te hebben. De opperschurk zag zijn business in gevaar komen en daar houden opperschurken niet van.

Ik ben blij toe en gelukkig om te merken dat er in Servië toch nog iets van gerechtigheid bestaat. Hieronder nog een filmpje ter herinnering aan hoe Ulemek zijn dagelijks brood (en nog veel meer) verdiende.

aleksandra

Aleksandra is vandaag jarig. Veel doen we er niet aan, want ze moet werken. Dat komt wel een andere keer. Zelf vindt ze dat ze al heel oud is; volgens mij valt dat nogal mee. Ik vind mezelf veel ouder (en dat ben ik ook). Ik wens haar nog heel veel jaren (heb dat privé natuurlijk al lang gedaan) en ik hoop dat ik van een flink deel van die heel veel jaren kan meegenieten.

Ik kijk geregeld naar BBC World, omdat het hier de enige min of meer betrouwbare informatiebron is over wat er in de wereld aan de gang is. Voor de Servische media houdt de wereld op bij Subotica en Preševo en als ze al van over de grens berichten, dan tonen ze meestal zo'n schokkend gebrek aan kennis en inzicht, dat ik al lang geleden heb afgeleerd me er iets van aan te trekken. Welaan, op BBC World zie ik al een paar weken spotjes die iets duidelijk moeten maken over Kosovo, maar ik heb geen flauw idee wat de makers ermee willen zeggen. Bovenstaande video bijvoorbeeld. Aardig filmpje, maar Wat is de boodschap? Kosovo is geel, Kosovo is neergestort, Kosovo ligt in Europa?Iemand enig idee wat de bedoeling zou kunnen zijn?

slava

21 November, de dag van sveti Arhangel Mihailo. Slava dus. Straks in de auto naar Niš. Gelukkig is de dichte mist die vannacht als een dikke deken over Belgrado lag opgetrokken, zodat we er wellicht ook aan zullen komen.

Het onderstaande was vanzelfsprekend nog maar het begin.

En neefje Damjan (vaste bezoekers kennen hem wel) groeit als kool. Het is een vrolijk jongetje.

patriarch

Zelf kon ik er jammer genoeg niet bij zijn -ik was op de terugweg uit Roemenië- maar de begrafenis van patriarch Pavle, die afgelopen zondag
na een schier eindeloos ziekbed was overleden, was een indrukwekkende gebeurtenis. Honderdduizenden gelovigen bevolkten de straten van Belgrado om iets te kunnen zien of horen van de uitvaartdienst in de patriarchale kerk (heet dat zo in het Nederlands?), om een glimp te kunnen opvangen van de open kist die naar de Sveti Sava kerk werd gedragen, om hun respect te tonen, om te rouwen. Het waren niet alleen maar Belgradoërs, ze kwamen overal vandaan: uit heel Servië (inclusief Kosovo), uit de Republika Srpska, uit Montenegro. Pavle werd later in besloten kring begraven in het klooster van de Heilige Aartsengelen in Rakovica, het klooster waar hij ooit als monnik was begonnen. Hier een indruk.

Albert vroeg eerder deze week hoe de opvolger van Pavle zal worden gekozen. Hier vind je de procedure.
Ik heb me af zitten vragen waarom deze patriarch zo geliefd was, waarom zo velen de moeite hebben genomen om afscheid van hem te nemen. Dat is een moeilijke vraag, maar ik denk dat ik een deel van het antwoord weet. Volgens mij heeft het met identiteit te maken. De Servisch-orthodoxe kerk staat voor een deel van de persoonlijke identiteit van (bijna) iedere Serviër. De kerk is niet alleen maar een religieus instituut, zij is een van de weinige nationale symbolen waarop Serviërs menen te kunnen bouwen. En veel Serviërs beschouwen de kerk als anker van hun leven, ook al omdat er zo weinig andere vaste waarden zijn. In politiek heeft vrijwel niemand vertrouwen, cultureel stelt dit land niet veel voor, sportprestaties worden er (behalve door een handvol tennissers, waterpoloërs en basketballers) nauwelijks geleverd. Tel daar de zachtaardige persoonlijkheid van Pavle bij op en je hebt een deel van de (mijn) verklaring.
Ik ben benieuwd wat er nu gaat gebeuren. Albert vroeg eerder deze week hoe de opvolger van Pavle zal worden gekozen. Hier vind je de procedure. Ik vrees dat het geen fraaie vertoning zal worden. Een aantal bisschoppen ambieert het hoogste ambt in de Servisch-orthodoxe kerk, denk aan Amfilohije en Artemije. Zij kennen weinig scrupules, ze zullen alles uit de kast halen om hun rivalen terzijde te schuiven. Ik verwacht dat er de komende maanden niet veel fris nieuws uit de rangen van de kerk zal komen.

alba iulia

Ik vond het griezelig, dat hotel Transilvania in die bloedrode letters. Deed me aan Dracula denken. Ik was een paar dagen in Alba Iulia, zoals ik al schreef in verband met de presidentsverkiezingen die zondag in Roemenië worden gehouden. Er is een hele serie kandidaten, waarvan er maar twee echt toe doen: de huidige president Traian Basescu, die onafhankelijk heet te zijn, maar de steun heeft van de liberale democraten of zo je wilt de democratische liberalen (staat op 33 procent in de peilingen) en Mircea Geoana die namens de sociaal-democraten meedoet en die volgens de peilingen in de eerste ronde 30 procent van de stemmen zal krijgen. Er komt dus in ieder geval een tweede ronde op 6 december en dan gaat het spannend worden, want Geoana krijgt dan waarschijnlijk meer stemmen van de afvallers dan Basescu. En dat vindt Basescu helemaal niet leuk.

Nu kan ik me voorstellen dat jullie helemaal niet zitten de wachten op een lap tekst over de politieke ins en outs van Roemenië, dus die laat ik, zo ik mezelf al deskundig genoeg zou achten, lekker achterwege. Wat misschien wel goed is om te weten, is dat het land in een soort van dubbele crisis verkeert. De wereldwijde economische crisis heeft Roemenië hard getroffen en het kampt ook nog eens met een politieke crisis. De regering van premier Boc is vorig maand gevallen en er is nog steeds geen nieuwe. Kortom, geen ideale omstandigheden.

Alba Iulia is een aardig plaatsje van zo'n zeventigduizend inwoners in Centraal-Roemenië. Ze doen er daar van alles aan om toeristen te lokken; vooral naar de historische citadel. Daar staan onder meer een enorme kathedraal, een museum en een gebouw waar op 1 december 1918 de her- of vereniging van Roemenië werd getekend. En elke dag om twaalf uur wordt in een koddige ceremonie de wacht gewisseld.

Er worden miljoenen besteed aan renovatiewerkzaamheden. Dat geld komt voornamelijk uit Europese fondsen. Voorwaarde om daarvoor in aanmerking te komen is wel dat Roemenië zelf ook een duit in het zakje doet en daar zit hem de kneep van de reportage die ik ga maken.

De burgemeester van Alba Iulia is een goede vriend van president Basescu en een hoge piet in de liberale partij. Korte lijntjes en, ondanks het geldgebrek van de regering, nog steeds vlotte financiële medewerking uit Boekarest dus voor al die projecten. Ze zijn nu in Alba Iulia als de dood dat Basescu de verkiezingen gaat verliezen en dat de liberalen niet in een nieuwe regering zullen zitten, want dan kon de geldstroom wel eens heel snel opgedroogd zijn. Zo gaat dat in de Roemeense (en niet alleen in de Roemeense) politiek.

Nog een aardig tafereeltje van de terugreis. Sta ik voor de spoorbomen te wachten, komt er ineens een hele roedel straathonden de weg op. Reden? Eten.

hier ben ik

Waar ik ben? Ik ben in Roemenië. Ik weet dat de patriarch is overleden, weet ook dat half Belgrado vast staat om hem de laatste eer te bewijzen. Donderdag wordt hij begraven, dan kom ik weer thuis. Ben hier trouwens om een verhaal te maken ter voorbereiding op de presidentsverkiezingen van zondag.

lachen

Nee, dat was lachen daar in Rome. Je ziet het. Dragan Šutanovac, minister van defensie van Servië, laat zich als een kleuter wegzetten dor Silvio Berlusconi. En waarom? Omdat de boomlange Šutanovac zo goed laat uitkomen wat een dwerg de premier van Italië is. De Servische delegatie is volkomen overrompeld door het gedrag van Berlusconi en manoeuvreert Ivica Dačić, minister van binnenlandse zaken, achter de clown van de Europese politiek. Een gênante vertoning. De halve Servische regering was er, dus er was keus genoeg, maar luister heren, als jullie enig respect willen afdwingen, dan laat je je niet misbruiken door die mediageile idioot. Dan blijf je gewoon staan. Begrepen?

vrijheid?

Hoe kom ik er nou op het bovenstaande, nogal prutserige logo boven deze post te zetten? Welaan, ik wil het eens over de Partij van de Vrijheid hebben en die op een regenachtige namiddag in elkaar geflanste rood-wit-blauwe meeuw is daar het zinnebeeld van.
Ik zat me zomaar ineens af te vragen hoe de vier PVV-ers in het Europees Parlement de afgelopen week hebben gestemd over de visavrijstelling voor de burgers van Servië, Macedonië en Montenegro. Ik kan het nergens vinden. Op de site van het parlement vind ik alleen dat 550 leden voor hebben gestemd, 51 tegen en dat 37 europarlementariërs zich hebben onthouden van stemming. De PVV-site heeft helemaal niks over het Europees Parlement, laat staan over het stemgedrag van Wilders' discipelen in Brussel en Straatsburg.
Toen ik eenmaal op die site was, las ik dat de grote goeroe van de vrijheid van plan is om begin januari met een delegatie van de Tweede Kamer mee te gaan naar Turkije. "Om daar uit te leggen waarom dat land niet welkom is in de Europese Unie", staat erbij. Bron: nota bene de Telegraaf, niet de partij zelf. Nu zullen er in Turkije weinig mensen op de komst van Wilders zitten te wachten en er zal al helemaal niemand geïnteresseerd zijn in zijn mening. En toch zal er veel stof opwaaien; niet om wat Wilders te zeggen heeft, dat interesseert immers geen hond, maar om de show die hij gaat opvoeren. Als hij al niet wordt tegengehouden, zullen er op z'n minst een stel Turken zijn die hem te toegang willen ontzeggen, er zal worden gedemonstreerd, het zal onrustig zijn. En dan gaat hij natuurlijk weer lopen beweren dat Turkije geen democratie is, dat er geen vrijheid van meningsuiting is en dat hij groot gelijk heeft dat het land buiten de EU blijft. Kortom, een self-fulfilling prophecy, waar alle Nederlandse media met open ogen in gaan tuinen.
Zoals we weten, wonen er in Turkije een heleboel moslims. Op de Balkan zijn dat er niet zo heel erg veel, maar alles bij elkaar opgeteld komen we toch wel aan een miljoentje of wat. Dat weten ze bij de PVV natuurlijk niet, want daar weten ze niks over hetgeen zich achter Venlo afspeelt, maar ik ben benieuwd wat die partij gaat doen als ze er onverhoopt achterkomen. Geen EU-lidmaatschap voor Bosnië, Albanië, Servië, Montenegro. Bulgarije eruit geflikkerd. Want ja, beste PVV-ers, je komt ze overal tegen. Een groot hek eromheen, want stel je voor: moslims in Europa, dat kunnen we niet hebben.

gek

Er is wat geks aan de gang in Kosovo. Zondag zijn daar lokale verkiezingen, voor het eerst sinds de uitroeping van de onafhankelijkheid en dus voor het eerst georganiseerd onder verantwoordelijkheid van Priština. Je zou zeggen dat de Serviërs die verkiezingen, net als bij voorgaande gelegenheden, massaal zouden boycotten. Belgrado zegt in ieder geval dat er geen reden is om naar het stembureau te gaan, omdat de plaatsen waar Serviërs in de meerderheid zijn al lokale besturen hebben, gebaseerd op 'Servische' verkiezingen. Het lijkt er evenwel op dat de Kosovo-Serviërs zich steeds minder van Belgrado aantrekken. Volgens een opinie-onderzoek zal een kleine derig procent van hen zondag wél gaan stemmen. Er doen, als ik me niet vergis, eenentwintig Servische partijen en partijtjes mee. Dat gaat een probleem worden in gemeenten waar straks twee gemeenteraden en -besturen en burgemeesters de dienst uit willen gaan maken.
Zoals te verwachten was, is er ook minder ongebruikelijk nieuws te melden: geweld. De auto van Hiseni Ahmeti, een Albanees die graag burgemeester van Mitrovica wil worden, is gisterenavond door onbekenden beschoten. Hashim Thaci's voertuig was de dag ervoor ook al bekogeld met stenen en eieren in Dečani, vermoedelijk door aanhangers van de AAK van Ramusj Haradinaj. Wat dat betreft hoort dat 'onafhankelijke' Kosovo echt bij de Balkan.

gelul

Tijd niks van hem gehoord, Milo Đukanović, de ongekroonde koning van Montenegro, maar hij is er weer. Hoewel er niets nieuws te melden valt, is de manier waarop hij nu van zich heeft afgebeten op z'n minst opmerkelijk. De minister-president heeft zich bepaald onparlementair uitgelaten. Zoals jullie waarschijnlijk wel weten wordt Đukanović al sinds jaar en dag verdacht van grootschalige sigarettensmokkel. Hij zou daar stinkend rijk mee zijn geworden. Zelf heeft hij het altijd ontkend, maar een paar maanden geleden kreeg hij een flinke tegenvaller te verwerken, toen zijn voormalige bondgenoot Ratko Knežević een boekje open deed over zijn vermeende illegale praktijken. De premier heeft de tijd genomen voor een reactie, maar ze komt dan ook wel aan. Volgens het Servische nieuwsagentschap Beta zou hij het volgende hebben gezegd: "(Dit is) idioot gelul van Balkan-ongelukkigen die zo een manier hebben gevonden om aandacht te grijpen voor hun ongelukkige leventjes". Dat hoor ik onze minister-president nog niet zo snel zeggen.

varken

Nee, er is geen varkensgriepepidemie in Servië. En ook geen epidemie van Mexicaanse of Nieuwe Griep, maar dat schijnt hetzelfde te zijn. Dat meldt B92 tenminste aan het begin van een tweedaagse conferentie van deskundologen. Volgens de officiële cijfers zijn er 258 gevallen van de ziekte geregistreerd en zijn er tot nu toe vijf of zes mensen aan overleden. Geen enkele reden voor paniek, zou je zeggen, maar het gaat hier op televisie en radio en in kranten zowat nergens anders meer over.

Inmiddels lijkt er eindelijk besloten te zijn welk middel ons hier in het lijf zal worden gespoten om te voorkomen dat we de nieuwe Mexicaanse varkensgriep krijgen: Novartis. Het moet nog wel even als geneesmiddel worden geregistreerd, want dat is het nog niet. Normaal gesproken staat daar maar liefst tweehonderdzeventig dagen voor, net zolang dus als een vrouw erover doet om een nieuw mens ter wereld te brengen, maar in noodgevallen, en daar schijnt nu sprake van te zijn hoewel er dus geen epidemie heerst, kan het in twee weken. Dat zie ik vrouwen nog niet doen.
Eén prik kost naar ik begrijp 799 dinar, zeg maar 8,5 euro. Dat is een dure grap, want er worden in totaal 2,5 miljoen doses besteld. Kosten: ruim 21 miljoen euro. Kan misschien worden bekostigd uit de royale Russische lening, die er nog steeds niet is.
De eersten die in aanmerking komen voor vaccinatie zijn artsen en verpleegsters die mogelijk rechtstreeks in aanraking komen met kwaadaardige virussen uitademende patiënten. Daarna volgt een diffuse groep van bijvoorbeeld vervoerders van de vaccinaties, werknemers van waterleiding- en electriciteitsbedrijven, trambestuurders en onderwijzend personeel. En ministers en leden van het parlement vallen er ook onder. Vervolgens zijn bewoners van bejaardenhuizen, kindertehuizen, studentenaccomodaties en dergelijke aan de beurt. In de vierde groep zitten mensen die lijden aan een chronische ziekte en de laatste bestaat uit vijfenzestigplussers en kinderen tussen de zes en veertien jaar. Ik kan er dus wel naar fluiten en dat terwijl ik uit de eerste berichtgeving over deze wereldwijde hype juist heb begrepen dat vooral gezonde mensen extra risico lopen. Maar dat is kennelijk iedereen al vergeten.
Als je zegt: is het allemaal niet een beetje laat, dan zeg ik: ik weet niet of het nodig is, maar áls dat het geval is, dan is het inderdaad aan de late kant. De eerste tranche vaccinaties kan binnen vijfentwintig dagen na ondertekening van het contract worden geleverd. Daarna komt de rest met tussenpozen van een maand. De laatste doses arriveren dus in maart en dan is het griepseizoen volgens mij al weer voorbij.

mini gay pride

Belgrado heeft dan toch haar gay pride parade gehad. Piepklein en een beetje stiekem, want verstopt in een, ook al niet al te grote, demonstratie in het kader van de Wereld Anti-Fascisme Dag, hier in Belgrado. De oorspronkelijke homo-optocht kon eerder dit jaar niet doorgaan, omdat de autoriteiten de veiligheid niet konden (waarschijnlijker: niet wilden) garanderen.

Het was vandaag alsof alleen homo's tegen het fascisme waren. Toegegeven, er liepen een paar bejaarde communisten mee en een handvol hardcore anarchisten in het zwart, maar de meeste demonstranten herkende ik uit het Belgradose homo- en lesbocircuit.

Het zag er heel gezellig uit. Alleen in het begin werd er wat geduwd en getrokken, toen een groepje van de vastgestelde route wilde afwijken en naar het parlement wilde lopen. De politie voorkwam dat en het leek warempel wel of die jongens elkaar ook erg aardig vinden, getuige de wijze waarop ze elkaars handen vasthielden.

plan

Je neemt je voor om een avondje cultuur te gaan doen, een film te gaan bekijken in het kader op het Slobodna Zona Festival. Van tevoren een kop koffie in café Centrala in de Siminastraat met Aleksandra en Željko. Serieus gesprek, koffie, nog meer serieuze praat, biertje, grappen maken, biertje, filosofische gedachten uitwisselen, biertje, businessplan opstellen voor een bedrijf dat er waarschijnlijk nooit komt, biertje, foto maken, biertje, een gedicht voordragen, biertje en plotseling kom je erachter dat de film al anderhalf uur geleden is begonnen. Nou ja, dan nog maar een biertje.

De avond schrijdt voort, je begint trek te krijgen. Waarheen? Wat is dichtbij? De Schrijversclub is dichtbij, in de Francuskastraat. Je bent er al in geen eeuwigheid geweest, maar de ober erkent je toch. Het gebruikelijke, vraagt hij. Ja, doe maar. En dus: biftek na žaru, tarator, een biertje en als het eten op is een loza om het af te leren. Licht schommelend en heel voldaan naar huis. Die film komt nog wel een keer. Of niet. Nou ja, dan maar niet. Ik houd wel van zulke dagen.

chinezen

Gelukkig maar, toch nog iets leuks vandaag. Wacht maar even tot seconde 20.

leed

Een gruwelijk verhaal. De politie in Servië heeft vijf mannen gearresteerd die worden verdacht van oorlogsmisdaden regen roma-zigeuners tijdens de Bosnië-oorlog. Wat is er volgens de aanklager voor de oorlogsmisdaden gebeurd? Begin juli 1992 had een ongeregelde groep, waarschijnlijk paramilitairen, tenminste tweeëntwintig roma opgehaald in de dorpen rond Zvornik. Ze werden bijeengedreven in een huis in Skočići, waar ze werden mishandeld en gemarteld. Een grootvader werd gedwongen zijn kleinzoon te pijpen. Op 11 juli brachten de heldhaftige verdedigers van het vaderland de zwaar toegetakelde mannen naar een ander dorp, Hamzići. Daar werden ze stuk voor stuk met mes of pistool vermoord en in een van tevoren gegraven kuil gegooid. Eén jongen wist te ontkomen. De vrouwen en meisjes kwamen er levend vanaf, maar het is de vraag of dat een zegen was. Ze zijn talloze keren verkracht en moesten hun leven terugbetalen met slavenarbeid voor en gedwongen seks met de troep. Sommige paramilitairen zouden zelfs een vrouw mee hebben teruggenomen naar Servië.

Waarom schrijf ik dit nu? Dat oorlog het slechtste in de mens naar boven brengt, is misschien een open deur, maar er is volgens mij niks mis mee om daar zo nu en dan de aandacht nog eens op de vestigen. En oorlog is niet voorbij als de vrede is getekend. Waar het me hier vooral om gaat, is dat voor het eerst misdaden tegen zigeuners serieus genomen lijken te worden. Roma zijn de paria's van de Balkan (en niet alleen de Balkan). Je kunt ze van alles en nog wat verwijten, maar niet dat ze tijdens de oorlogen een strategische rol van betekenis hebben gespeeld. Ze speelden helemaal geen rol en toch zijn ze te grazen genomen. In Kosovo is dat ook gebeurd, maar dan dan door Albanezen. Ik zie het niet snel gebeuren dat dáár iemand verantwoordelijk zal worden gehouden.

Zeventien jaar na de gebeurtenissen rondom Zvornik lijkt er dan toch iets van gerechtigheid te geschieden. Zeventien jaar! Maar ja, wie maakt zich druk om een stel dode zigeuners?

niks

Van alles staat er als label onder deze post. Eigenlijk zou er "van niks" moeten staan. Het is grijs, het regent, ik heb geen zin om naar buiten te gaan, het was om vier uur al zowat donker en er schiet me niets te binnen om over te schrijven. Ik ben bang dat de Grote Winterdespressie is aangebroken. Daar moeten we toch eens iets aan doen. Iemand suggesties voor een verhaaltje?

isolatie

We moesten het maar weer eens over Kosovo hebben. Er komen een paar interessante data aan. Op 15 november worden er lokale verkiezingen gehouden; de eerste stembusgang sinds 17 februari 2008. Op de 16e zullen we dus waarschijnlijk weten of Hashim Thaci een portie politieke billenkoek heeft gekregen of niet. Natuurlijk, het gaat om lokale verkiezingen, dus Thaci blijft hoe dan ook op zijn post. Niettemin ben ik benieuwd of de herder zijn kudde ervan heeft weten te overtuigen dat hij het sinds de onafhankelijkheidsverklaring in februari 2008 goed heeft gedaan. Ik heb zo'n donkerbruin vermoeden dat Ramush Haradinaj en zijn Alliantie voor de Toekomst van Kosovo wel eens hoge ogen kunnen gaan gooien. Ramush staat momenteel in hoger beroep terecht voor het Joegoslaviëtribunaal, dat hem in eerste instantie heeft vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs voor zijn betrokkenheid bij de oorlogsmisdaden waarvan hij werd verdacht. In die zaak beklaagde het tribunaal zich er overigens over dat er nauwelijks getuigen waren, omdat niemand durfde op te dagen.

Een tweede interessant moment is op 1 december. Dan begint de zaak die Servië heeft aangespannen tegen de onafhankelijkheidsverklaring door Priština. Belgrado (en ik schat zo'n 99 procent van alle Serviërs) beschouwen die als onrechtmatig. Inmiddels hebben vierenzestig landen de onafhankelijkheid erkend. Op het kaartje zie je dat een heel groot deel van de wereld dat dus niet of nog niet heeft gedaan. Je hoort vaak dat de machtigste landen achter de Albanezen in Kosovo staan en dat de rest er eigenlijk niet zo erg toe doet. Dat is ten eerste geen argument en ten tweede niet waar. Wat te denken van Rusland, China, India, Brazilië, allemaal landen die volgens mij internationaal toch echt wel iets in de melk te brokkelen hebben en die de onafhankelijkheid niet hebben erkend.

Waarom schrijf ik dit nou allemaal? Omdat ik wat moeite heb om Nederland ervan te overtuigen dat de situatie in Kosovo belangrijk is. Nederland heeft die omstreden onafhankelijk erkend, sterker nog, Nederland heeft in 1999 actief meegedaan aan de bombardementen op Joegoslavië die het mogelijk hebben gemaakt dat de Albanezen zich überhaupt hebben kúnnen afscheiden. Nederland draagt dus medeverantwoordelijkheid voor een situatie die, om het maar eens zachtjes uit te drukken, verre van ideaal is.

brrr

Nee hè, begint het ineens heel hard te sneeuwen...

Update: Het gaat maar door. Er ligt inmiddels al een heel pak.

Serieus nu. Ik kreeg een e-mail van het Incest Trauma Center in Belgrado, voor zover ik weet de enige organisatie in Servië die zich bezighoudt met incest en de gevolgen ervan. Mij werd gevraagd of ik ervoor kan zorgen dat de film die ze hebben gemaakt in Nederland op televisie of op een festival of zo kan worden vertoond. Ik heb wat mensen gevraagd, maar wellicht is er onder jullie iemand die een goed idee heeft. Ik hoor het graag.

terug

De Košava waait dat het een lieve lust is. Het is guur en onprettig in Belgrado. Gelukkig heb ik stroopwafels, amandelstaaf, oude kaas en gerookte paling meegenomen uit Nederland. Die paling mag overigens helemaal niet, heb ik begrepen uit een berichtje in de Volkskrant. Ze zijn er zowat niet meer (vandaar dat ze zo godsgruwelijk duur zijn) en ze worden naar het schijnt ook nog eens mishandeld.

Niettemin erg lekker, firma H. van Wijnen te Krimpen, die mishandelde paling van u. Vooral op toast.Wat moet een Nederlander in den vreemde anders als lekkernij meenemen uit het goede vaderland?

Helemaal geen fijne terugreis gehad gisteren. De rechtstreekse JAT-vlucht 272 zou om 13.25 uur van Schiphol vertrekken. Dat werd 16.45 uur. "Due to technical problems with this aircraft," zei de gezagvoerder. Ik heb toch maar liever dat-ie iets anders verzint. Slechte weersomstandigheden, een zieke passagier of zo. Met de kennis dat het vliegtuig niet deugt zit ik niet bepaald rustig. Bovendien vlogen we ook nog eens via Brussel. Ik was uiteindelijk pas tegen negenen thuis.

Was het prettig in Nederland? Ja, behalve dan dat ik zondagmiddag twee keer doorweekt ben geraakt door een typisch Nederlandse herfstregenbui (nee Nancy, zulke weersomstandigheden zijn niet fijn). In een paar dagen toch heel veel vrienden gezien en dat doet een mens altijd goed. Jammer van de mensen voor wie ik geen tijd had of die niet in de gelegenheid waren.

Ondanks mijn zenuwen ging het met de lezing ook best goed. Er is niemand weggelopen en ik kreeg na afloop een boel schouderklopjes. Een aantal mensen heeft gevraagd of ze het verhaal nog ergens kunnen teruglezen. Dat kan, en wel hier.