op reis

Belgrado-Sremska Mitrovica-Šid-Vukovar-Osijek-Beli Manastir-Monács-Kékésd. Ik ga het weekend naar Hongarije. Niet voor werk, dat is even genoeg geweest, maar puur voor plezier. Collega Tijn Sadée en vriend (inderdaad, die man die de Balkan heeft ingeruild voor Brussel) heeft daar een huisje en viert er zijn vakantie met vrouw en zoon. Ik heb er erg veel zin in, stap over een uurtje in de auto en hoop een uur of drie later ter plaatse te zijn.
Het is nog steeds warm in Belgrado, de ochtendkoffie smaakt als gebruikelijk, het hondje van de benedenburen keft en er wordt luid getoeterd op de Bulevar Despota Stefana. Tijd voor iets anders, tijd voor poesta, ćarda en palinka, tijd voor onbergijpelijke plaatsnaambordjes, tijd voor Hongarije. Maandag weer terug. Tot dan.

stroom

Alweer de Donau, zij het nu een stuk verder stroomafwaarts. Ik ben vandaag in de IJzeren Poort (Nederlands), de Portila del Fiera (Roemeens) oftewel Đerdap geweest. Dat laatste is Servisch, nou ja, Servisch, volgens mensen die het weten kunnen, is Đerdap afgeleid van het Perzische woord girdap en dat betekent naar het schijnt draaikolk.

De Donau stroomt in dit gebied door een prachtige, relatief nauwe kloof. Prachtig. Hier zouden hordes toeristen op af kunnen komen, als iemand er tenminste werk van zou maken. Maar, en het zal niemand verbazen, dat gebeurt nauwelijks.

Vanuit Servië gezien aan de overkant ligt Roemenië en de Roemenen hebben iemands hoofd in de rotsen uitgehouwen. Ik weet niet wie het is. Iemand anders wel?

Het doel van de tweehonderdvijftig kilometer op en neer was de waterkrachtcentrale,

annex het sluizencomplex bij Kladovo voor een radioreportage op donderdagochtend.

Gebouwd met oude Russische technologie tussen 1964 en 1972, maar, vertelde directeur Dragomir Gucić trots, het werkt nog allemaal. De centrale levert een kleine tien procent van Serviës stroom.

Die Dragomir was een leuke man. Hij gaf ons een rondleiding van een kleine drie uur, "omdat ik vandaag niet veel zin heb om te werken", en bracht ons onder meer naar de ruimte tussen de turbine en de generator, waar een enorm vliegwiel met een vaart van tweehonderdvijftig kilometer per uur aan het ronddraaien was. Dit was het effect:

film

Mijn straat is leeg. Overal hangen verzoeken om auto's elders te parkeren, aan het begin van de straat staat een politieman nietsvermoedende automoblisten weg te sturen, zonder uit te leggen wat er aan de hand is. Lekker rustig, dat wel.

Er worden opnamem gemaakt voor de film Plavi Voz (De Blauwe Trein), refererend aan de privétrein waarmee Josip Broz Tito bij leven door voormalig Joegoslavië scheurde en waarin zijn overblijfselen na zijn overlijden door het hele land werd gereden. Het schijnt een jeugdkomedie over de zeven na Tito's dood te moeten worden.

Regisseur Janko Baljakwas zojuist erg boos. De benzinetank van de rode Mercedes was leeg en er was geen brandstof voorhanden. Dat vond hij niet leuk, zo konden we door ons open raam horen.

VOERTUIGENSERIE

Ik was gisteren bij de afdeling Milieukwaliteit, sectie waterkwaliteit van het Hydrometeorologische Instituut in Košutnjak voor een interview over de kwaliteit van het Donauwater. Een eerbiedwaardig instituut dat al zo'n honderd jaar bestaat, maar dat getuige het wagenpark zijn hoogtijdagen al een jaar of wat geleden heeft beleefd. De parkeerplaats stond vol wrakken, waar met de beste wil van de wereld geen kwaliteit meer mee gemeten kan worden.

officieel oud

Vandaag treed ik officieel toe tot "de club der sterken", zoals een Nederlandse vriend me zo kies per sms liet weten. Er is geen ontkomen meer aan, ik ben vijftig. Ik kan lid worden van Max en van de Anbo, ik kan creatieve cursussen voor senioren gaan volgen, ik kan naar de 50-plusbeurs, ik kan culinair op reis met lotgenoten, ik kan Zin gaan lezen, ik kan naar het seniorencafé, ik kan deel gaan nemen aan bewegingscursussen voor breekbare botten, ik kan tips opzoeken op seniorennet.nl. Het leven heeft nog heel wat in petto. Er is er een jarig hoera, hoera, dat kun je wel zien dat ben ik en lang zal ik leven. Hiep hiep hiep hoera! (snik)

zo'n dag

Vandaag is zo'n dag waarop de zon met recht een koperen (beter: zilveren) ploert is, zo'n dag waarop je niet naar buiten gaat, tenzij je persé moet of straatkat bent,

Zon dag waarop de markt uitgestorven is en er ook in de Knez Mihailovastraat nauwelijks een kip te bekennen valt

zo'n dag waarop maar één ding belangrijk is: water,

water

en nog eens water.

Het is nu zesendertig graden, morgen wordt het nog warmer.

pistool

Weer zo'n typisch voorbeeld van hoe je de werkelijkheid als politicus in je eigen richting kunt ombuigen. De 38-jarige Nataša T. probeerde gisteren met vuurwapen en al het parlementsgebouw binnen te komen. Ze liep echter tegen de lamp, in dit geval een metaaldetector, en ze werd afgevoerd. Nog niet zo lang geleden was een man met twee handgranaten het gebouw van de president ingewandeld. Die twee incidenten brachten de leider van de oppositionele radicalenfractie in het parlement, Dragan Todorović, tot de volgende conclusie: "Een toenemend aantal burgers ziet geen weg meer uit hun problemen en grijpt naar zulke methoden om ze op te lossen". Zo lust ik er nog wel een. Op basis van twee incidenten kun je dus onweersproken concluderen dat steeds meer burgers hun problemen met geweld willen oplossen. Je zou ook kunnen zeggen: de politie wordt steeds slimmer en daarom zijn deze gevallen met een sisser afgelopen of: er zijn kennelijk steeds meer wapens in omloop of: slechts weinig Serviërs denken dat hun problemen met geweld zijn op te lossen, tot nu is het slechts twee keer geprobeerd of: het wapenbezit in Servië is gelijkelijk verdeeld over de seksen of: het parlementsgebouw staat in Belgrado of: meneer Todorović is een sukkel die denkt dat alle Serviërs zo dom zijn als hij. Waarmee ik overigens in het geheel niet wil zeggen dat er geen mensen met problemen in Servië rondlopen.

donau

Nee, geen foto uit een folder die toeristen moet verleiden hun vakantie in Servië te besteden, hoewel het zomaar zou kunnen. Dit is de Donau bij Begeč, even ten westen van Novi Sad. Ik was er gisterenavond om een radioreportage te maken voor een Donauserie die het Radio 1 Journaal volgende week uitzendt. Ik maak twee afleveringen. Als je wilt weten waar ze over gaan, moet je maar luisteren (in de ochtenduitzending, waarschijnlijk op woensdag en donderdag).

Op deze plaats beperk ik me tot mooie...

en minder mooie plaatjes. Servië heeft qua landschap behoorlijk wat potentieel. Eigenlijk is het gewoon een heel mooi land, maar door een combinatie van onachtzaamheid, desinteresse, corruptie, ongeïnteresseerdheid, onkunde en nog zo wat wordt die schoonheid op tamelijk veel plaatsen vakkundig teniet gedaan. Laat me niet té negatief zijn, want het is toch wel erg mooi daar op de Donau bij Begeč.

Vooruit, toch maar een tipje van de sluier van de reportage. Ze gaat over vissers

en vissen (waarvan we er maar één vingen).

En over dit pontje wil ik ook nog eens een verhaal maken. Daar horen jullie nog wel van.

izvinite

Vaste bezoekers hebben het vast al gemerkt: de laatste tijd post ik niet elke dag een verhaaltje. Dat is niet omdat ik dat niet wil of omdat ik bezig ben de brui eraan te geven, het is gewoon omdat ik er momenteel weinig tijd heb. Ik ben privé en voor m'n werk veel op pad en dat gaat nog wel even door. Heb dus een beetje geduld met me. Ik schrijf zoveel ik kan, want ik ben het Belgradoblog en zijn lezers een warm hart gaan toedragen. Maar de komende weken zal het nog wel eens gebeuren dat je geen nieuw stukje aantreft. Excuses.

doop

Drie keer raden wat er vandaag in de krstionica van de aartsbisschoppelijke kerk te doen was. In ieder geval was Mihaela er, mijn nichtje uit Niš, het dochtertje van Aleksandra's zus, en Miša had een hele grote, zegenende priesterhand op haar hoofd.

Nou, dan weet je het wel. Mihaela werd gedoopt. En niet alleen zij, ook haar jongere broertje Damjan, die ook nog eens zijn eerste verjaardag vierde, moest eraan geloven. Ik ben niet gelovig, maar toch vind ik zo'n doop een interessante gebeurtenis. Velen van jullie kennen het ritueel waarschijnlijk, voor mij was het voor het eerst in een orthodoxe kerk. Ouders en (vooral) de kuma moeten ik geloof wel honderd keer beloven de kindertjes in de vreze gods op te voeden en de duivel te vertrappen (letterlijk een stamp op de grond). Hier staan ze met z'n allen bij elkaar.

Dan gaat de éénjarige Damjan helemaal uit de kleren en mag Mihaela (drieënhalf) haar ondergoed aanhouden en bekruist de, overigens bijzonder vrolijke, priester de kinderen op een aantal strategische plekken met (als ik het goed heb begrepen) mirre.

En dan komt de echte doop. De arme Damjan kreeg een enorme plons water over zich heen uit een oranje plastic schenkbeker:

Miša kwam er genadiger vanaf. Zij werd besprenkeld met gezegend water uit een bosje basilicum:

Vervolgens gebeurt er nog het een en ander waarvan ik de betekenis niet helemaal heb begrepen en dan lopen priester, ouders en kinderen en kuma drie keer rond het altaar en uiteindelijk mag iedereen de bijbel kussen en daar wat geld op achterlaten.

Het was een leerzame middag.

brandkraan

De aartsbisschoppelijke kerk in Niš is een paar jaar geleden afgebrand en weer opgebouwd. Om herhaling te voorkomen, staan er nu een heleboel brandkranen om het gebouw heen. Handig voor de brandweer, maar niet als je er een hele berg hout omheen legt:

zweet

Volgens het weerbericht is het 34 graden in de stad. Ik geloof het niet. Zelfs een kameel zou het begeven bij deze temperatuur. Ik zweet me suf, terwijl ik niet veel uitvoer. Ben je van plan dezer dagen naar Belgrado te komen? Denk er nog even over na, het is niet plezierig. Voor morgen worden er nog hogere temperaturen verwacht. En het onweer dat al dagen in het vooruitzicht wordt gesteld, blijft maar uit. Wat kan een mens toch naar een verkoelende plensbui verlangen.

vervolg

Het gaat lekker door in het zuiden. Ragmi Mustafa, een van de Albanese politieke leiders, weeft een vertrouwd patroon. De žandarmerija treedt "wreed" op, aldus de baas van de Democratische Partij van Albanezen. De elitetroepen van de politie mishandelen volgens hem zelfs kinderen. Ik heb er geen bewijs van gezien. De lokale autoriteiten in Preševo, Bujanovac en Medveđa, waarvan veel Albanezen deel uitmaken, kappen ermee. Ze willen dat de "repressie" ophoudt.

Mustafa verwijst naar Kosovo, en ook dat was te verwachten. "De politie handelt op dezelfde manier in Kosovo en we weten wat daar is gebeurd," zegt hij dreigend. "Servië heeft Kosovo verloren (...)"

hordes

Pas maar op, daar in Nederland. Dit hierboven (= een Schengenvisum) is straks niet meer nodig voor Serviërs, Macedoniërs en Montenegrijnen. De Europese Commissie heeft voorgesteld om de visumverplichting voor burgers van die drie landen per 1 januari af te schaffen. De Schengenlanden (als ik me niet vergis de EU-landen, minus Het Verenigd Koninkrijk en Denemarken en plus Zwitserland) zullen dus worden overspoeld door hordes woeste ex-joe's, die overigens grotendeels het geld niet hebben om vakantiereisjes naar het rijke deel van Europa te maken. Benieuwd wat Geert Wilders ervan vindt. Er wonen in Servië, Macedonië en Montenegro dan wel niet zo heel veel moslims, maar Balkanezen zijn ook heel gevaarlijk.

Volgens de Commissie is Macedonië al helemaal klaar. Servië en Montenegro moeten hier en daar nog wat aanpassen. Servië dient een oplossing te vinden voor de inwoners van Kosovo, die volgens de regering hier immers doodgewone onderdanen van de republiek Servië zijn, maar volgens het grootste deel van de EU niet. Priština is nog lang niet klaar voor de visumvrijstelling. Verder kunnen alleen Serviërs met het nieuwe biometrische paspoort zonder visum reizen.
De Servische regering heeft natuurlijk toegezegd braaf de aan de vereisten te gaan voldoen, maar dat zeggen ze hier wel vaker. Maar eens afwachten. Wat er in Montenegro nog niet helemaal deugt, weet ik niet.
Maar laat me niet te cynisch zijn. Als dit allemaal doorgaat, is dat een enorme verbetering. Geen ellenlange rijen in de brandende zon meer bij consulaten, geen vernederende behandeling meer door (lokaal) personeel, geen uitnodigingsbrieven, geboortebewijzen, bewijzen van inkomen en wat al niet. Gewoon, net als iedereen op pad. Morgenochtend in het Radio 1 Journaal een kort reportagetje uit Belgrado.

bom

Zuid-Servië nog maar even. Ik schreef zondag al dat er een politiepatrouille onder vuur had gelegen. Daar kwam nog eens een bomaanslag in Preševo overheen. Een (Albanese) vrouw en een (Albanees) kind raakten gewond. Ze blijken toevalligerwijs (of niet zo toevalligerwijs?) de echtgenote en het veertienjarige zoontje van een (Albanese) politieman te zijn. De achtergrond van de aanslag is nog niet bekend, maar politieminister Ivica Dačić heeft het al over een "klassieke daad van terrorisme" en onderzoeksrechter Staniša Mihaijlović in Vranje zei dat de ontploffing "waarschijnlijk een terroristische daad (is)".
Verder is bekendgemaakt dat ene Cenan Mehmeti werd gearesteerd, terwijl hij wapens uit Kosovo aan het smokkelen was, maar het is me niet helemaal duidelijk of hij iets met deze aanslag te maken heeft. De politie zegt overigens op verschillende locaties grote aantallen handgranaten, tijdmechanismen voor bommen en vuurwapens te hebben aangetroffen.
Ik weet niet of er weer een guerilla-oorlogje à la 2001 op het punt van uitbreken staat. Ik hoop het niet, maar de voortekenen zijn niet goed. Kosovo's onafhankelijkheidsverklaring heeft onder de Albanezen in Zuid-Servië de hoop op aansluiting heftig aangewakkerd. De Albanese bevolking in Preševo, Bujanovac en Medveđa ziet het deel van Servië waarin zij wonen om de een of andere reden hoe dan ook als 'Oost-Kosovo' (liefst doorlopend tot en met Niš). EULex en Kfor in Kosovo en de politie in Noord-Macedonië lijken niet in staat of niet bereid de ongebreidelde smokkel van wapens en explosieven te stoppen. Albanezen klagen al sinds jaar en dag over 'grove' schending van hun mensenrechten. Kortom, letterlijk een explosieve situatie, waar we het laatste nog niet over gehoord hebben.

kleren

Ik ga niet zitten zeuren dat de zomer eindelijk begonnen is en dat het vanochtend om tien uur al dertig graden was. Welnee, ik geniet van het feit dat de airconditioning in mijn woonkamer mijn kantoortje niet bereikt en dat het zweet me van het voorhoofd gutst. Die hitte was per slot van rekening een pracht van een reden om gisteren eens uitgebreid langs een aantal kledingwinkels te trekken en me met popust in het nieuw te steken: een hippe lange korte broek (boven) en luchtige lange broek met een kleurig overhemd met korte mouwen. Mij krijgen ze niet gek, al wordt het veertig graden.

spraakverwarring

In de grondwet van Montenegro was al opgenomen dat de Montenegrijnen hun eigen taal hebben: je raadt het al, het Montenegrijns. Die taal verschilt niet, of in ieder geval nauwelijks, van het Servo-Kroatisch (dat officieel helemaal niet meer bestaat), maar toch moet er een standarisatie komen. De inwoners van de onafhankelijke republiek moeten immers weten wat hun eigen taal is. Hooggeleerde linguïsten hebben al vastgesteld dat het Montenegrijns drie extra letters heeft. Je ziet ze hierboven: de nummers 26, 31 en 33 (ik krijg ze niet uit mijn computer). Tsja, als je een klein land bent, wil je natuurlijk een groot alfabet.

Niet dat onenigheid over de taalverschillen iets nieuws is. Hier een oud filmpje, als je goed luistert ook wel te begrijpen als de taal niet machtig bent.

bujanovac

Ik kom nog even terug op een incident van woensdag. Toen kwam een patrouillevoertuig van de Servische speciale politieëenheden bij Bujanovac in Zuid-Servië, waar een groot deel van de bevolking Albanees is, getroffen door een granaat. Er vielen twee gewonden. Op zich geen al te erg incident; het had veel erger kunnen aflopen. Maar toch.

Politieminister Dačić suggereerde dat de aanval was uitgevoerd door een "terroristische groepering" uit Kosovo, dat aan dit deel van Zuid-Servië grenst. Zijn commentaar leidde tot de voorspelbare reacties op allerlei internetfora. Voorspelbaar, zeg ik, maar daardoor niet minder triest. Voedsel voor een gewapend conflict ligt nog steeds huizenhoog opgestapeld. Lees maar mee:

- Thank God the officers are alive. I hope Serbia will apprehend and crush the responsible terrorists.(Ace, 9 July 2009 10:34)

- Now it is time liberate the east part of Kosovo. Non-serbs have no right in Serbia so of course they threw handgranedes. No right= no peace.(Adam, 9 July 2009 11:14)

- sorry mr but this is fake man no terrorists in kosova, sorry man u have in your country such of criminals,one of them mladic.legia zemun klan etc etc(itoni, 9 July 2009 13:13)

- Most probably this was done by Serbian criminals(most likely Mladic's criminal gang) to pause the (international)heat/pressure that is on Belgrade by blaming on inocent ALbanians. Hello Serbia, Wake up! These the tricks of the XX century.(PRN, 9 July 2009 14:12)

- Albanian terrorists again cause. When they get a prescribed response, he will take the well-known scenario: we are victims of repression. Yeah! Right! Fortunately, they are not believed. After the lies called Racak massacre, they have lost all credibility.(Drazevic, 9 July 2009 14:22)

Het is maar een kleine selectie van een gemodereerde site, in het Engels opdat iedereen het begrijpt. Op tal van andere sites gaat het er nog veel harder aan toe. Het gaat me vooral om de vooringenomenheid. Niemand weet wat er is gebeurd, wie die granaat heeft afgevuurd, en iedereen vindt er al iets van. Meningen hier worden zelden of nooit gebaseerd op feiten, op kennis, op begrip van de situatie. Er wordt gereageerd in een vast stramien, godzijdank vooralsnog in woorden, maar de daden liggen er, vrees ik, niet ver vanaf (getuige ook dit incident). Zuid-Servië is een kruitvat, ik schreef het al eerder, en het lijkt me dan ook raadzaam dat al die internationals aan de andere kant van de 'grens', in Kosovo dus, heel serieus nemen wat daar gebeurt.